Overeenkomsten, iedereen krijgt er mee te maken, waarschijnlijk vaker als je denkt. Zo sluit je al een overeenkomst af wanneer je een auto uitleent aan een vriend of wanneer je afspreekt om te gaan lunchen met een vriendin. Dit zijn uiteraard twee voorbeelden die in het dagelijks leven plaats vinden, je spreekt namelijk iets af en dat komen we na. De juridische vormgeving is echter vaak minder duidelijk. Want wat is een overeenkomst precies? Hoe verschilt dat met een ‘contract’? Welke soorten overeenkomsten bestaan er? Wat zijn daar de regels voor? Wij leggen uit hoe dat precies zit.

Wat is een overeenkomst?

Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan, dat verstaan we onder een overeenkomst. Dat houdt in, dat handelingen die niet gericht zijn op een rechtsgevolg, geen overeenkomst kunnen zijn. Denk daarbij aan de afspraak om morgen te gaan lunchen: geen rechtsgevolg beoogd. Wat is dan een rechtsgevolg hoor ik je denken? Een rechtsgevolg is het gevolg dat door het recht aan bepaalde feiten of handelingen wordt verbonden. Als door een handeling of feit niet per se een bepaald rechtsgevolg wordt beoogd, dan wordt gesproken van een feitelijke handeling en een bloot rechtsfeit, zoals het lunchen met een vriendin.

Bij een overeenkomst ontstaan er voor partijen over en weer rechten en plichten. Zo heeft bij een koopovereenkomst de koper recht op levering van hetgeen hij volgens de overeenkomst koopt en is hij verplicht hiervoor te betalen. De verkoper heeft de verplichting het gekochte te leveren en recht op betaling van de koopprijs.

Een overeenkomst kan verder in elke vorm worden gesloten. De overeenkomst kan schriftelijk worden gesloten, maar ook mondeling en in sommige gevallen zelfs stilzwijgend. Schriftelijke gesloten overeenkomsten staan ook wel bekend als contracten. Volgens de wet zijn zowel schriftelijke als mondelinge overeenkomsten rechtsgeldig. Maar meestal kun je alleen bij een schriftelijke overeenkomst bewijzen wat er is afgesproken. Stel dus bij voorkeur een schriftelijke overeenkomst op. Daarnaast is het altijd verstandig om een jurist te raadplegen.

Het aanbod

Om een overeenkomst te sluiten is het belangrijk dat deze rechtsgeldig is. Maar wanneer is een overeenkomst rechtsgeldig? Volgens de wet komt een overeenkomst tot stand door een aanbod en aanvaarding daarvan. Dit is geregeld in artikel 217 van Burgerlijk Wetboek 6 (hierna BW). Een aanbod is niks anders dan een voorstel aan iemand om een contract aan te gaan. In veel gevallen zal dat een offerte zijn. Maar dat kan ook op andere manieren, bijvoorbeeld mondeling. Wel moet het aanbod voldoende bepaalbaar zijn. Dat betekent dat het aanbod de essentiële punten of hoofdzaken moet bevatten. Wat precies de essentiële punten of hoofdzaken zijn kan per overeenkomst verschillen.

Nu we weten wat een aanbod doen is, moeten we ook kijken naar de soorten aanbod die er zijn. Zo kan een aanbod onherroepelijk, herroepelijk en vrijblijvend zijn. Een onherroepelijk aanbod is een aanbod waar in de meeste gevallen niet op terug mag worden gekomen zolang de termijn niet is verstreken waarbinnen het aanbod aanvaard kan worden. Bij het aanbod moet dus een beslistermijn zitten. Bijvoorbeeld: ‘dit aanbod is 30 dagen geldig’. Een herroepelijk aanbod mag worden herroepen tot het moment dat de andere partij het aanbod heeft aanvaard. Een vrijblijvend aanbod kan direct na het ontvangen van de aanvaarding nog worden herroepen. Wel is het vereist dat in het aanbod duidelijk moet worden vermeld dat het om een vrijblijvend aanbod gaat. Als dat niet zo is, dan is er geen sprake van een vrijblijvend aanbod. Vaak wordt medegedeeld in de offerte of algemene voorwaarden of het om een herroepelijk of vrijblijvend aanbod gaat.

De aanvaarding

Zonder aanbod is geen aanvaarding mogelijk. Om te beginnen moet het aanbod nog geldig zijn wil je deze kunnen aanvaarden. De aanvaarding moet gericht zijn tot de aanbiedende partij. Beide partijen moeten daarbij ook daadwerkelijk de wil hebben om tot een overeenkomst te komen (indien een van beiden een andere wil had, kan het zo zijn dat er geen overeenkomst tot stand komt vanwege het gebrek aan ‘wilsovereenstemming’).

Wordt het aanbod niet aanvaard, kan het zijn dat iemand een tegenaanbod doet. Een klein voorbeeld: Iemand wil een auto overkopen, maar vindt €10.000,- te veel geld voor de auto. Die persoon wil de auto dus wel hebben, maar dan voor een bedrag van €8975,-. Er wordt dus een tegenaanbod gedaan, je kunt dit ook wel zien als een onderhandeling. Het eerste aanbod geldt als verworpen en het tegenaanbod als nieuw aanbod. De andere partij moet dat aanbod dan weer aanvaarden. Totdat er zowel aanbod als aanvaarding van dat aanbod heeft plaatsgevonden, ontstaat er geen overeenkomst.

De wilsovereenstemming

Wat nog een belangrijk onderdeel is als het gaat om aanbod en aanvaarding is dat beide partijen daadwerkelijk de wil hebben om tot een overeenkomst te komen. Dit wordt ook wel wilsovereenstemming genoemd. Dit is geregeld in artikel 3:33 BW: “een rechtshandeling vereist een op een rechtsgevolg gerichte wil die zich door een verklaring heeft geopenbaard.”

Totstandkoming overeenkomst

Een overeenkomst kan zoals eerder benoemd zeker mondeling tot stand komen. Een mondelinge overeenkomst is net zo geldig als een schriftelijke, tenzij de wet voorschrijft dat een overeenkomst per se schriftelijk moet worden overeengekomen. Dat geldt bijvoorbeeld voor een koopovereenkomst van een woning of een concurrentiebeding die een werkgever met een (beoogd) werknemer wil sluiten. Het triomfantelijk ‘wapperen’ met een door beide partijen ondertekende overeenkomst, met de toevoeging ‘ik heb het zwart op wit’, is dus niet nodig. Een schriftelijke overeenkomst helpt wel om bewijs te leveren van wat er overeen is gekomen. En daar gaat het veel vaker fout: wat is er overeengekomen? Hier komen we zo op terug.

De wet stelt daarnaast dat een mondeling aanbod vervalt, als het niet onmiddellijk wordt aanvaard. Voor een schriftelijk aanbod geldt dat het vervalt als het niet binnen redelijke tijd wordt aanvaard. Een aanbod vervalt tenslotte als het wordt verworpen.

Duidelijkheid over de inhoud

Het komt regelmatig voor dat partijen het niet eens zijn over de inhoud van een overeenkomst. Wat was precies de inhoud van het aanbod en wat is precies aanvaard? In dergelijke gevallen komt het niet enkel aan op de taalkundige uitleg van de tekst, maar ook op de betekenis die partijen aan de tekst gaven en wat ze over en weer van elkaar mochten verwachten. Daarbij wordt ook gekeken naar de hoedanigheid van partijen, tot welke maatschappelijke kringen zij behoren en welke rechtskennis van partijen mag worden verwacht. Wil je hier meer over weten? Lees dan ons artikel over het Haviltex arrest.

De overeenkomst komt uiteindelijk tot stand nadat er over de belangrijkste zaken overeenstemming is ontstaan.

Rechtsgeldigheid van de overeenkomst

Uiteraard dien je bij een overeenkomst rekening te houden met de rechtsgeldigheid. Doe je dit niet? Dan kan het zomaar zijn dat de overeenkomst ongeldig, nietig over vernietigbaar is. Dit houdt in dat in dat een contract ongeldig is of ongeldig verklaard kan worden.

Op het moment dat een contract in strijd is met de wet, de openbare orde of de goede zeden, is het contract nietig. Als een rechtshandeling, zoals het sluiten van een overeenkomst, nietig is, dan is het alsof de rechtshandeling nooit heeft plaatsgevonden. De overeenkomst is dan automatisch ongeldig. Daarnaast zijn er nog een aantal andere gevallen waardoor niet iedere overeenkomst blijft bestaan. Wat kan er zoal zijn gebeurd? De overeenkomst:

  • is aangegaan terwijl er geen wilsovereenstemming was en is daardoor nooit geldig tot stand gekomen;
  • is vernietigbaar en wordt ongeldig verklaard (hetzelfde als bij de nietige overeenkomst) door een van beide partijen, bijvoorbeeld omdat er sprake is van een wilsgebrek zoals:
    • Dwaling;
    • Misbruik van omstandigheden;
    • Bedrog;
    • Bedreiging;
  • is aangegaan met een onbevoegde (bijvoorbeeld een handelingsonbekwaam persoon).

In het geval van vernietigen is er dus wel een geldige overeenkomst ontstaan, maar wordt op een later moment ongeldig verklaard. Let er hierbij op dat alle prestaties teruggedraaid moeten worden. Tenslotte is een overeenkomst ook vernietigbaar als deze is aangegaan door iemand die handelingsonbekwaam is. Dat wil zeggen dat diegene de consequenties van zijn beslissingen niet kan overzien en daardoor niet altijd de juiste beslissing kan nemen. Het kan ook zijn dat diegene onder curatele staat of minderjarig is en de rechtshandeling niet gepast is bij iemand van diens leeftijd.

Niet nakoming

Een overeenkomst moet worden nagekomen, dat is de hoofdregel in de wet. Wordt niet nagekomen (wanprestatie), dan zijn er een aantal mogelijkheden die de wet de schuldeiser geeft:

  • Alsnog nakoming vorderen.
  • De eigen vorderingen opschorten.
  • Het vragen van schadevergoeding. Uitzonderingen daarop zijn bijvoorbeeld gevallen van overmacht.
  • Ontbinding.

Om van dergelijke bevoegdheden gebruik te kunnen maken, moet er uiteraard aan een aantal voorwaarden zijn voldaan, zoals het hebben van een rechtsgeldige overeenkomst.

Verschillende soorten overeenkomsten

We kennen in Nederland veel verschillende soorten overeenkomsten. Hieronder zetten we een aantal overeenkomsten uiteen. Op die manier krijg je kort en duidelijk een beeld van wat soorten overeenkomsten er zijn in Nederland en voornamelijk welke soorten obligatoire overeenkomsten er zijn. Daarnaast zullen we nog een aantal andere overeenkomsten uiteenzetten.

De obligatoire overeenkomst

De obligatoire overeenkomst is de overeenkomst waar de meeste mensen aan denken als zij denken aan soorten overeenkomsten, hoewel de naam waarschijnlijk niet meteen een belletje doet rinkelen.

Door middel van een obligatoire overeenkomst ga je een verbintenis aan met een ander. Andere soorten overeenkomsten zijn niet-obligatoire overeenkomsten en vermogensrechtelijke overeenkomsten.

Meerpartijenovereenkomst

Obligatoire overeenkomsten kunnen worden onderverdeeld in overeenkomsten waarbij een partij een verplichting aangaat, waarbij twee partijen verplichtingen aangaan of waarbij meer dan twee partijen een verplichting aangaan. De laatste soort obligatoire overeenkomst heet een meerpartijenovereenkomst. Een meerpartijenovereenkomst is een overeenkomst waarbij meer dan twee partijen betrokken zijn. Dit zijn ingewikkelde overeenkomsten die meer dan eens complicaties met zich meebrengen.

Een voorbeeld van een meerpartijenovereenkomst is de raamovereenkomst of mantelovereenkomst. Deze raamovereenkomst wordt gesloten met een of meerdere opdrachtnemers voor toekomstige opdrachten na een aanbesteding.

Eenzijdige overeenkomst

Onder andere soorten overeenkomsten bestaat de soort overeenkomst waarbij maar één partij een verplichting aangaat. Dit is een eenzijdige overeenkomst. Schenking is een voorbeeld van een eenzijdige overeenkomst. Maar ook als je een erfenis weigert is dat een eenzijdige overeenkomst.

Wederkerige overeenkomst

De wederkerige overeenkomst is een zeer veel voorkomende overeenkomst. De wederkerige overeenkomst gaat je meerdere keren per dag aan. De meest eenvoudige vorm van een wederkerige overeenkomst is de koopovereenkomst.

De wederkerige overeenkomst is over het algemeen vrij eenvoudig. Nemen we bij de wederkerige overeenkomst de koopovereenkomst als voorbeeld, dan kennen twee partijen verplichtingen.

Bijzondere overeenkomsten

Bijzondere overeenkomsten zijn overeenkomsten die specifiek in de wet geregeld zijn. Denk hierbij onder meer aan bemiddelingsovereenkomsten, arbeidsovereenkomsten en overeenkomsten van opdracht. De wetgever vond het belangrijk dat deze specifieke overeenkomsten een eigen regeling kregen, deze staan opgenomen in boek 7 BW. Onderstaand zetten we een aantal bijzondere overeenkomsten uiteen, maar let op dit zijn ze lang niet allemaal.

Arbeidsovereenkomst

Een arbeidsovereenkomst is een overeenkomst waarbij de werknemer zich in dienst van de werkgever verbindt om gedurende zekere tijd arbeid tegen loon te verrichten. Om te kunnen spreken van een arbeidsovereenkomst, moet er sprake zijn van arbeid, loon en een gezagsverhouding tussen werknemer en werkgever. Iedere overeenkomst die aan deze omschrijving voldoet, valt onder het rechtsfiguur arbeidsovereenkomst. Je hebt veel verschillende soorten arbeidsovereenkomsten, dit zijn onder andere:

  1. Tijdelijk contract

Een tijdelijk contract of een arbeidsovereenkomst voor een bepaalde tijd is een overeenkomst die van rechtswege afloopt na een bepaald periode. Bijvoorbeeld na 12 maanden. Als werkgever en werknemer de inzet willen voortzetten dan kunnen zij in overleg over een nieuw contract voor een nieuwe termijn en eventueel andere voorwaarden.

  1. Vast contract

Een vast contract of een vast dienstverband is een contract dat je met je werkgever aangaat voor een onbepaalde tijd. Deze overeenkomst loopt door zolang geen van de partijen haar beëindigt.

  1. Oproepcontract

Bij een oproepcontract met voorovereenkomst krijg je alleen loon als je bent opgeroepen. Je werkgever neemt minstens vier dagen voor je moet werken contact met je op. Ook weet je vaak aan het begin van de maand nog niet hoeveel geld je gaat verdienen.

  1. Nulurencontract

Met een nulurencontract werk je alleen de uren die jouw werkgever jou oproept. Je kunt een tijdelijk of vast contract hebben, maar in het 0 urencontract staat niets over het aantal uur dat je werkt. Meer weten over het nulurencontract? Lees hier ons blog over het nulurencontract.

  1. Min-maxcontract

Een min-maxcontract is ook een oproepcontract. Hierin staat wel hoeveel uur je werkgever je minimaal en maximaal per week, maand of jaar oproept. Als werknemer ben je verplicht om het minimaal aantal afgesproken uren te werken. Tenzij de werkgever je minder oproept dan is afgesproken. Je werkgever is dan verplicht om alsnog het minimaal aantal afgesproken uren uit te betalen.

  1. Detacheringscontract

Een detacheringscontract of interimcontract lijkt veel op het uitzendcontract. Bij dit contract is het detacheringsbureau de werkgever en verantwoordelijk voor de uitbetaling van het loon. Het detacheringsbureau stelt de werkgever ter beschikking aan een externe partij, de ‘inlener’. Het contract is vaak voor een bepaalde tijd en bevat een vast aantal uren.

  1. Payrollcontract

Een payroll overeenkomst is niets anders dan de overeenkomst tussen het payrollbedrijf en de medewerker die exclusief gaat werken voor een bedrijf. Dit is de klant van het payrollbedrijf. Het is dus eigenlijk de arbeidsovereenkomst. Bij payrolling gaat de ondernemer de samenwerking aan met het payrollbedrijf, de werknemer komt juridisch gezien in dienst van het payroll bedrijf. De payroller en de medewerker gaan dus samen een payrollovereenkomst aan.

Overeenkomst van opdracht

Een overeenkomst van opdracht is een overeenkomst waarbij de opdrachtgever een bepaalde dienst of prestatie opdraagt aan een opdrachtnemer. De opdrachtnemer voert deze dienst of de prestatie zelfstandig uit. In de overeenkomst worden werkafspraken vastgelegd die de zelfstandigheid van de opdrachtnemer laten zien. Het wordt ook zzp-overeenkomst van opdracht genoemd. Meer weten over de overeenkomst van opdracht? Lees dan onze blog over wat een overeenkomst van opdracht is.

Huurovereenkomst

Bij een huurovereenkomst wordt er een overeenkomst gesloten tussen de verhuurder en huurder. Hierbij verbindt de verhuurder zich door de huurder (een deel van) een zaak in gebruik te geven. Hiervoor verwacht de verhuurder een tegenprestatie, namelijk de huurprijs. Er kunnen verschillende zaken worden gehuurd en verhuurd. Een aantal voorbeelden hiervan zijn: grond, woonruimtes, bedrijfsruimtes of auto’s.

Anterieure overeenkomst

Elke grondexploitatieovereenkomst die iemand sluit voor de vaststelling van een exploitatieplan is een anterieure overeenkomst. Deze overeenkomst sluit je in de beginfase van een project vóór de vaststelling van een exploitatieplan. Bij de anterieure overeenkomst hebben alle partijen veel onderhandelingsruimte. Men kan uiteraard afspraken over de grondexploitatie maken. Lees hier meer over de anterieure overeenkomst. 

Schenkingsovereenkomst

Ook een schenking is een overeenkomst. De schenker geeft een goed, en de ontvanger aanvaardt deze. Bij schenking wordt er door de ontvanger geen tegenprestatie geleverd. Hij krijgt het goed ‘om niet’. Dat is het grote onderscheid met een koopovereenkomst of ruilovereenkomst, in welke de andere partij een tegenprestatie levert in de vorm van betaling in geld of leveren van een ander goed. De schenkingsovereenkomst is opgenomen in artikel 7:175 BW.

De overeenkomst conclusie

De overeenkomst is in de wet zeer uitgebreid beschreven, tot bijzondere vormen ervan aan toe. Ook ongeldigheid, vernietigbaarheid, nietigheid, en afdwingbaarheid zijn opgenomen in de wet. Dit artikel geeft aan wat een overeenkomst is en waar je rekening mee dient te houden. Ook geven we een aantal voorbeelden van verschillende soorten overeenkomsten, in de aankomende weken gaan we nog dieper in op deze soorten overeenkomsten.

Alles weten over contracten?

Bij juristen geven wij jou als ondernemer alle juridische informatie die je nodig hebt, zo ook over contracten. Wil jij meer weten over hoe je verschillende soorten contracten opstelt of wat ze inhouden? Lees dan vooral onze andere blogs over contracten op juristenblog.nl!

Overeenkomsten, iedereen krijgt er mee te maken, waarschijnlijk vaker als je denkt. Zo sluit je al een overeenkomst af wanneer je een auto uitleent aan een vriend of wanneer je afspreekt om te gaan lunchen met een vriendin. Dit zijn uiteraard twee voorbeelden die in het dagelijks leven plaats vinden, je spreekt namelijk iets af en dat komen we na. De juridische vormgeving is echter vaak minder duidelijk. Want wat is een overeenkomst precies? Hoe verschilt dat met een ‘contract’? Welke soorten overeenkomsten bestaan er? Wat zijn daar de regels voor? Wij leggen uit hoe dat precies zit.

Wat is een overeenkomst?

Een meerzijdige rechtshandeling, waarbij een of meer partijen jegens een of meer andere partijen een verbintenis aangaan, dat verstaan we onder een overeenkomst. Dat houdt in, dat handelingen die niet gericht zijn op een rechtsgevolg, geen overeenkomst kunnen zijn. Denk daarbij aan de afspraak om morgen te gaan lunchen: geen rechtsgevolg beoogd. Wat is dan een rechtsgevolg hoor ik je denken? Een rechtsgevolg is het gevolg dat door het recht aan bepaalde feiten of handelingen wordt verbonden. Als door een handeling of feit niet per se een bepaald rechtsgevolg wordt beoogd, dan wordt gesproken van een feitelijke handeling en een bloot rechtsfeit, zoals het lunchen met een vriendin.

Bij een overeenkomst ontstaan er voor partijen over en weer rechten en plichten. Zo heeft bij een koopovereenkomst de koper recht op levering van hetgeen hij volgens de overeenkomst koopt en is hij verplicht hiervoor te betalen. De verkoper heeft de verplichting het gekochte te leveren en recht op betaling van de koopprijs.

Een overeenkomst kan verder in elke vorm worden gesloten. De overeenkomst kan schriftelijk worden gesloten, maar ook mondeling en in sommige gevallen zelfs stilzwijgend. Schriftelijke gesloten overeenkomsten staan ook wel bekend als contracten. Volgens de wet zijn zowel schriftelijke als mondelinge overeenkomsten rechtsgeldig. Maar meestal kun je alleen bij een schriftelijke overeenkomst bewijzen wat er is afgesproken. Stel dus bij voorkeur een schriftelijke overeenkomst op. Daarnaast is het altijd verstandig om een jurist te raadplegen.

Het aanbod

Om een overeenkomst te sluiten is het belangrijk dat deze rechtsgeldig is. Maar wanneer is een overeenkomst rechtsgeldig? Volgens de wet komt een overeenkomst tot stand door een aanbod en aanvaarding daarvan. Dit is geregeld in artikel 217 van Burgerlijk Wetboek 6 (hierna BW). Een aanbod is niks anders dan een voorstel aan iemand om een contract aan te gaan. In veel gevallen zal dat een offerte zijn. Maar dat kan ook op andere manieren, bijvoorbeeld mondeling. Wel moet het aanbod voldoende bepaalbaar zijn. Dat betekent dat het aanbod de essentiële punten of hoofdzaken moet bevatten. Wat precies de essentiële punten of hoofdzaken zijn kan per overeenkomst verschillen.

Nu we weten wat een aanbod doen is, moeten we ook kijken naar de soorten aanbod die er zijn. Zo kan een aanbod onherroepelijk, herroepelijk en vrijblijvend zijn. Een onherroepelijk aanbod is een aanbod waar in de meeste gevallen niet op terug mag worden gekomen zolang de termijn niet is verstreken waarbinnen het aanbod aanvaard kan worden. Bij het aanbod moet dus een beslistermijn zitten. Bijvoorbeeld: ‘dit aanbod is 30 dagen geldig’. Een herroepelijk aanbod mag worden herroepen tot het moment dat de andere partij het aanbod heeft aanvaard. Een vrijblijvend aanbod kan direct na het ontvangen van de aanvaarding nog worden herroepen. Wel is het vereist dat in het aanbod duidelijk moet worden vermeld dat het om een vrijblijvend aanbod gaat. Als dat niet zo is, dan is er geen sprake van een vrijblijvend aanbod. Vaak wordt medegedeeld in de offerte of algemene voorwaarden of het om een herroepelijk of vrijblijvend aanbod gaat.

De aanvaarding

Zonder aanbod is geen aanvaarding mogelijk. Om te beginnen moet het aanbod nog geldig zijn wil je deze kunnen aanvaarden. De aanvaarding moet gericht zijn tot de aanbiedende partij. Beide partijen moeten daarbij ook daadwerkelijk de wil hebben om tot een overeenkomst te komen (indien een van beiden een andere wil had, kan het zo zijn dat er geen overeenkomst tot stand komt vanwege het gebrek aan ‘wilsovereenstemming’).

Wordt het aanbod niet aanvaard, kan het zijn dat iemand een tegenaanbod doet. Een klein voorbeeld: Iemand wil een auto overkopen, maar vindt €10.000,- te veel geld voor de auto. Die persoon wil de auto dus wel hebben, maar dan voor een bedrag van €8975,-. Er wordt dus een tegenaanbod gedaan, je kunt dit ook wel zien als een onderhandeling. Het eerste aanbod geldt als verworpen en het tegenaanbod als nieuw aanbod. De andere partij moet dat aanbod dan weer aanvaarden. Totdat er zowel aanbod als aanvaarding van dat aanbod heeft plaatsgevonden, ontstaat er geen overeenkomst.

De wilsovereenstemming

Wat nog een belangrijk onderdeel is als het gaat om aanbod en aanvaarding is dat beide partijen daadwerkelijk de wil hebben om tot een overeenkomst te komen. Dit wordt ook wel wilsovereenstemming genoemd. Dit is geregeld in artikel 3:33 BW: “een rechtshandeling vereist een op een rechtsgevolg gerichte wil die zich door een verklaring heeft geopenbaard.”

Totstandkoming overeenkomst

Een overeenkomst kan zoals eerder benoemd zeker mondeling tot stand komen. Een mondelinge overeenkomst is net zo geldig als een schriftelijke, tenzij de wet voorschrijft dat een overeenkomst per se schriftelijk moet worden overeengekomen. Dat geldt bijvoorbeeld voor een koopovereenkomst van een woning of een concurrentiebeding die een werkgever met een (beoogd) werknemer wil sluiten. Het triomfantelijk ‘wapperen’ met een door beide partijen ondertekende overeenkomst, met de toevoeging ‘ik heb het zwart op wit’, is dus niet nodig. Een schriftelijke overeenkomst helpt wel om bewijs te leveren van wat er overeen is gekomen. En daar gaat het veel vaker fout: wat is er overeengekomen? Hier komen we zo op terug.

De wet stelt daarnaast dat een mondeling aanbod vervalt, als het niet onmiddellijk wordt aanvaard. Voor een schriftelijk aanbod geldt dat het vervalt als het niet binnen redelijke tijd wordt aanvaard. Een aanbod vervalt tenslotte als het wordt verworpen.

Duidelijkheid over de inhoud

Het komt regelmatig voor dat partijen het niet eens zijn over de inhoud van een overeenkomst. Wat was precies de inhoud van het aanbod en wat is precies aanvaard? In dergelijke gevallen komt het niet enkel aan op de taalkundige uitleg van de tekst, maar ook op de betekenis die partijen aan de tekst gaven en wat ze over en weer van elkaar mochten verwachten. Daarbij wordt ook gekeken naar de hoedanigheid van partijen, tot welke maatschappelijke kringen zij behoren en welke rechtskennis van partijen mag worden verwacht. Wil je hier meer over weten? Lees dan ons artikel over het Haviltex arrest.

De overeenkomst komt uiteindelijk tot stand nadat er over de belangrijkste zaken overeenstemming is ontstaan.

Rechtsgeldigheid van de overeenkomst

Uiteraard dien je bij een overeenkomst rekening te houden met de rechtsgeldigheid. Doe je dit niet? Dan kan het zomaar zijn dat de overeenkomst ongeldig, nietig over vernietigbaar is. Dit houdt in dat in dat een contract ongeldig is of ongeldig verklaard kan worden.

Op het moment dat een contract in strijd is met de wet, de openbare orde of de goede zeden, is het contract nietig. Als een rechtshandeling, zoals het sluiten van een overeenkomst, nietig is, dan is het alsof de rechtshandeling nooit heeft plaatsgevonden. De overeenkomst is dan automatisch ongeldig. Daarnaast zijn er nog een aantal andere gevallen waardoor niet iedere overeenkomst blijft bestaan. Wat kan er zoal zijn gebeurd? De overeenkomst:

  • is aangegaan terwijl er geen wilsovereenstemming was en is daardoor nooit geldig tot stand gekomen;
  • is vernietigbaar en wordt ongeldig verklaard (hetzelfde als bij de nietige overeenkomst) door een van beide partijen, bijvoorbeeld omdat er sprake is van een wilsgebrek zoals:
    • Dwaling;
    • Misbruik van omstandigheden;
    • Bedrog;
    • Bedreiging;
  • is aangegaan met een onbevoegde (bijvoorbeeld een handelingsonbekwaam persoon).

In het geval van vernietigen is er dus wel een geldige overeenkomst ontstaan, maar wordt op een later moment ongeldig verklaard. Let er hierbij op dat alle prestaties teruggedraaid moeten worden. Tenslotte is een overeenkomst ook vernietigbaar als deze is aangegaan door iemand die handelingsonbekwaam is. Dat wil zeggen dat diegene de consequenties van zijn beslissingen niet kan overzien en daardoor niet altijd de juiste beslissing kan nemen. Het kan ook zijn dat diegene onder curatele staat of minderjarig is en de rechtshandeling niet gepast is bij iemand van diens leeftijd.

Niet nakoming

Een overeenkomst moet worden nagekomen, dat is de hoofdregel in de wet. Wordt niet nagekomen (wanprestatie), dan zijn er een aantal mogelijkheden die de wet de schuldeiser geeft:

  • Alsnog nakoming vorderen.
  • De eigen vorderingen opschorten.
  • Het vragen van schadevergoeding. Uitzonderingen daarop zijn bijvoorbeeld gevallen van overmacht.
  • Ontbinding.

Om van dergelijke bevoegdheden gebruik te kunnen maken, moet er uiteraard aan een aantal voorwaarden zijn voldaan, zoals het hebben van een rechtsgeldige overeenkomst.

Verschillende soorten overeenkomsten

We kennen in Nederland veel verschillende soorten overeenkomsten. Hieronder zetten we een aantal overeenkomsten uiteen. Op die manier krijg je kort en duidelijk een beeld van wat soorten overeenkomsten er zijn in Nederland en voornamelijk welke soorten obligatoire overeenkomsten er zijn. Daarnaast zullen we nog een aantal andere overeenkomsten uiteenzetten.

De obligatoire overeenkomst

De obligatoire overeenkomst is de overeenkomst waar de meeste mensen aan denken als zij denken aan soorten overeenkomsten, hoewel de naam waarschijnlijk niet meteen een belletje doet rinkelen.

Door middel van een obligatoire overeenkomst ga je een verbintenis aan met een ander. Andere soorten overeenkomsten zijn niet-obligatoire overeenkomsten en vermogensrechtelijke overeenkomsten.

Meerpartijenovereenkomst

Obligatoire overeenkomsten kunnen worden onderverdeeld in overeenkomsten waarbij een partij een verplichting aangaat, waarbij twee partijen verplichtingen aangaan of waarbij meer dan twee partijen een verplichting aangaan. De laatste soort obligatoire overeenkomst heet een meerpartijenovereenkomst. Een meerpartijenovereenkomst is een overeenkomst waarbij meer dan twee partijen betrokken zijn. Dit zijn ingewikkelde overeenkomsten die meer dan eens complicaties met zich meebrengen.

Een voorbeeld van een meerpartijenovereenkomst is de raamovereenkomst of mantelovereenkomst. Deze raamovereenkomst wordt gesloten met een of meerdere opdrachtnemers voor toekomstige opdrachten na een aanbesteding.

Eenzijdige overeenkomst

Onder andere soorten overeenkomsten bestaat de soort overeenkomst waarbij maar één partij een verplichting aangaat. Dit is een eenzijdige overeenkomst. Schenking is een voorbeeld van een eenzijdige overeenkomst. Maar ook als je een erfenis weigert is dat een eenzijdige overeenkomst.

Wederkerige overeenkomst

De wederkerige overeenkomst is een zeer veel voorkomende overeenkomst. De wederkerige overeenkomst gaat je meerdere keren per dag aan. De meest eenvoudige vorm van een wederkerige overeenkomst is de koopovereenkomst.

De wederkerige overeenkomst is over het algemeen vrij eenvoudig. Nemen we bij de wederkerige overeenkomst de koopovereenkomst als voorbeeld, dan kennen twee partijen verplichtingen.

Bijzondere overeenkomsten

Bijzondere overeenkomsten zijn overeenkomsten die specifiek in de wet geregeld zijn. Denk hierbij onder meer aan bemiddelingsovereenkomsten, arbeidsovereenkomsten en overeenkomsten van opdracht. De wetgever vond het belangrijk dat deze specifieke overeenkomsten een eigen regeling kregen, deze staan opgenomen in boek 7 BW. Onderstaand zetten we een aantal bijzondere overeenkomsten uiteen, maar let op dit zijn ze lang niet allemaal.

Arbeidsovereenkomst

Een arbeidsovereenkomst is een overeenkomst waarbij de werknemer zich in dienst van de werkgever verbindt om gedurende zekere tijd arbeid tegen loon te verrichten. Om te kunnen spreken van een arbeidsovereenkomst, moet er sprake zijn van arbeid, loon en een gezagsverhouding tussen werknemer en werkgever. Iedere overeenkomst die aan deze omschrijving voldoet, valt onder het rechtsfiguur arbeidsovereenkomst. Je hebt veel verschillende soorten arbeidsovereenkomsten, dit zijn onder andere:

  1. Tijdelijk contract

Een tijdelijk contract of een arbeidsovereenkomst voor een bepaalde tijd is een overeenkomst die van rechtswege afloopt na een bepaald periode. Bijvoorbeeld na 12 maanden. Als werkgever en werknemer de inzet willen voortzetten dan kunnen zij in overleg over een nieuw contract voor een nieuwe termijn en eventueel andere voorwaarden.

  1. Vast contract

Een vast contract of een vast dienstverband is een contract dat je met je werkgever aangaat voor een onbepaalde tijd. Deze overeenkomst loopt door zolang geen van de partijen haar beëindigt.

  1. Oproepcontract

Bij een oproepcontract met voorovereenkomst krijg je alleen loon als je bent opgeroepen. Je werkgever neemt minstens vier dagen voor je moet werken contact met je op. Ook weet je vaak aan het begin van de maand nog niet hoeveel geld je gaat verdienen.

  1. Nulurencontract

Met een nulurencontract werk je alleen de uren die jouw werkgever jou oproept. Je kunt een tijdelijk of vast contract hebben, maar in het 0 urencontract staat niets over het aantal uur dat je werkt. Meer weten over het nulurencontract? Lees hier ons blog over het nulurencontract.

  1. Min-maxcontract

Een min-maxcontract is ook een oproepcontract. Hierin staat wel hoeveel uur je werkgever je minimaal en maximaal per week, maand of jaar oproept. Als werknemer ben je verplicht om het minimaal aantal afgesproken uren te werken. Tenzij de werkgever je minder oproept dan is afgesproken. Je werkgever is dan verplicht om alsnog het minimaal aantal afgesproken uren uit te betalen.

  1. Detacheringscontract

Een detacheringscontract of interimcontract lijkt veel op het uitzendcontract. Bij dit contract is het detacheringsbureau de werkgever en verantwoordelijk voor de uitbetaling van het loon. Het detacheringsbureau stelt de werkgever ter beschikking aan een externe partij, de ‘inlener’. Het contract is vaak voor een bepaalde tijd en bevat een vast aantal uren.

  1. Payrollcontract

Een payroll overeenkomst is niets anders dan de overeenkomst tussen het payrollbedrijf en de medewerker die exclusief gaat werken voor een bedrijf. Dit is de klant van het payrollbedrijf. Het is dus eigenlijk de arbeidsovereenkomst. Bij payrolling gaat de ondernemer de samenwerking aan met het payrollbedrijf, de werknemer komt juridisch gezien in dienst van het payroll bedrijf. De payroller en de medewerker gaan dus samen een payrollovereenkomst aan.

Overeenkomst van opdracht

Een overeenkomst van opdracht is een overeenkomst waarbij de opdrachtgever een bepaalde dienst of prestatie opdraagt aan een opdrachtnemer. De opdrachtnemer voert deze dienst of de prestatie zelfstandig uit. In de overeenkomst worden werkafspraken vastgelegd die de zelfstandigheid van de opdrachtnemer laten zien. Het wordt ook zzp-overeenkomst van opdracht genoemd. Meer weten over de overeenkomst van opdracht? Lees dan onze blog over wat een overeenkomst van opdracht is.

Huurovereenkomst

Bij een huurovereenkomst wordt er een overeenkomst gesloten tussen de verhuurder en huurder. Hierbij verbindt de verhuurder zich door de huurder (een deel van) een zaak in gebruik te geven. Hiervoor verwacht de verhuurder een tegenprestatie, namelijk de huurprijs. Er kunnen verschillende zaken worden gehuurd en verhuurd. Een aantal voorbeelden hiervan zijn: grond, woonruimtes, bedrijfsruimtes of auto’s.

Anterieure overeenkomst

Elke grondexploitatieovereenkomst die iemand sluit voor de vaststelling van een exploitatieplan is een anterieure overeenkomst. Deze overeenkomst sluit je in de beginfase van een project vóór de vaststelling van een exploitatieplan. Bij de anterieure overeenkomst hebben alle partijen veel onderhandelingsruimte. Men kan uiteraard afspraken over de grondexploitatie maken. Lees hier meer over de anterieure overeenkomst. 

Schenkingsovereenkomst

Ook een schenking is een overeenkomst. De schenker geeft een goed, en de ontvanger aanvaardt deze. Bij schenking wordt er door de ontvanger geen tegenprestatie geleverd. Hij krijgt het goed ‘om niet’. Dat is het grote onderscheid met een koopovereenkomst of ruilovereenkomst, in welke de andere partij een tegenprestatie levert in de vorm van betaling in geld of leveren van een ander goed. De schenkingsovereenkomst is opgenomen in artikel 7:175 BW.

De overeenkomst conclusie

De overeenkomst is in de wet zeer uitgebreid beschreven, tot bijzondere vormen ervan aan toe. Ook ongeldigheid, vernietigbaarheid, nietigheid, en afdwingbaarheid zijn opgenomen in de wet. Dit artikel geeft aan wat een overeenkomst is en waar je rekening mee dient te houden. Ook geven we een aantal voorbeelden van verschillende soorten overeenkomsten, in de aankomende weken gaan we nog dieper in op deze soorten overeenkomsten.

Alles weten over contracten?

Bij juristen geven wij jou als ondernemer alle juridische informatie die je nodig hebt, zo ook over contracten. Wil jij meer weten over hoe je verschillende soorten contracten opstelt of wat ze inhouden? Lees dan vooral onze andere blogs over contracten op juristenblog.nl!

Over Juristenblog.nl

Het team van Juristenblog.nl bestaat uit ervaren juristen. Wekelijks wordt onderzoek gedaan naar interessante onderwerpen waarover geschreven kan worden. Vervolgens schrijft de jurist met de meeste kennis van het onderwerp de betreffende blog. Op deze manier blijft ons concept up-to-date en relevant.

Schrijf je in & Blijf op de hoogte

Laat hieronder je e-mailadres achter en ontvang elke maandagochtend een overzicht van de meest recente berichten die op juristenblog.nl zijn verschenen.

We spammen niet. Je kunt je op ieder moment uitschrijven.