Hoe beëindig je een overeenkomst?

Komt de contractspartij de afspraken niet na? Wil je met een andere partij in zee gaan? Kom je erachter dat er zaken zijn verzwegen? Kortom: je wilt de overeenkomst beëindigen? In deze blog leggen we je graag uit hoe je een overeenkomst beëindigt.

Het uitgangspunt

Het uitgangspunt bij het aangaan van een overeenkomst tussen partijen is uiteraard dat deze overeenkomst volledig in stand blijft en dus wordt nagekomen. Immers, partijen verbinden zich aan elkaar om een bepaalde prestatie te leveren ofwel geleverd te krijgen. Daarbij hebben alle partijen een belang. Er kunnen zich echter vele situaties voordoen waardoor je niet langer aan jouw verplichtingen kan voldoen, of waarin je geen behoefte meer heeft aan de prestaties van jouw contractspartij. Afhankelijk van het soort overeenkomst dat is gesloten tussen partijen en de afspraken die partijen daarbij hebben gemaakt, bestaan er verschillende mogelijkheden om de overeenkomst te laten eindigen. En dit is belangrijk, veel ondernemers liepen er in coronatijd bijvoorbeeld tegenaan dat zij hun overeenkomsten niet konden nakomen, maar dat ze geen mogelijkheid hadden om de overeenkomst te ontbinden.

Afspraken tussen partijen

In Nederland kent men het zogenaamde principe van contractsvrijheid. Dit houdt in dat het partijen in beginsel vrijstaat om de voorwaarden van een overeenkomst te bepalen. Het staat partijen daarom ook vrij om met elkaar af te spreken of en hoe men de overeenkomst kan beëindigen.

Dit kan anders zijn indien er sprake is van een zogenoemde ‘bijzondere overeenkomst’. Zo bestaan er onder meer specifieke regels voor koopovereenkomsten, huurovereenkomsten, arbeidsovereenkomsten, agentuurovereenkomsten, verzekeringsovereenkomsten, overeenkomsten van opdracht en overeenkomsten tot aanneming van werk. Deze overeenkomsten staan vaak geregeld in Burgerlijk Wetboek Boek 7. Van deze specifieke regels kan door partijen vaak ook weer worden afgeweken. Dit is slechts anders indien er dwingende bepalingen gelden, welke veelal zien op overeenkomsten gesloten tussen bedrijven en consumenten.

De hoofdregel blijft dat hetgeen partijen overeengekomen zijn, in acht moet worden genomen. Het is dus raadzaam om altijd eerst goed te kijken naar wat in de overeenkomst is geregeld omtrent de beëindiging. Let hierbij ook altijd op de algemene voorwaarden.

Opzegging van een overeenkomst

In veel contracten worden de termen annulering en beëindiging gehanteerd. Dit noemt men wel ook wel opzegging. Opzegging is bij wet niet geregeld en teruggegrepen moet dan ook worden naar wat partijen hierover hebben afgesproken. Zo wordt er vaak in overeenkomsten opgenomen dat partijen gerechtigd zijn om de overeenkomst per direct op te zeggen indien een bepaalde situatie intreedt. Hierbij kan gedacht worden aan een overmachtssituatie, bijvoorbeeld dat er een oorlog in Oekraïne uitbreekt. Overigens verschilt het wel per overeenkomst of er iets bij wet is geregeld. Zo zijn er bij het arbeidsrecht wel regels over opzegging in het wetboek opgenomen.

Overeenkomst ontbinden

Als een partij de overeenkomst niet nakomt, kun je ervoor kiezen nakoming te vorderen met eventueel een schadevergoeding. Het kan ook zo zijn dat je niet meer met die partij verder wilt. Dan kun je de overeenkomst ontbinden. Dit kan door het sturen van een brief. Is de andere contractspartij het hier niet mee eens, dan zal een rechter de ontbinding moeten bevestigen.

Door de ontbinding komen de gemaakte afspraken te vervallen. Je hoeft de verplichtingen uit de overeenkomst dus niet meer na te komen. De verplichtingen uit de overeenkomst die je al hebt voldaan, moeten ongedaan gemaakt worden. Een verrichte betaling moet dus worden terugbetaald. Soms is het onmogelijk om een handeling ongedaan te maken. In dat geval kan ook volstaan worden met het betalen van een redelijke vergoeding. Naast ontbinding kun je aanvullende schadevergoeding vorderen voor de schade die je lijdt door de tekortkoming in de nakoming van de wederpartij.

Overeenkomst vernietigen

Vernietiging van een overeenkomst kan slechts in uitzonderlijke gevallen worden ingeroepen. Bij vernietiging gaat het namelijk om situaties waarbij achteraf blijkt dat de wil om de overeenkomst aan te gaan beïnvloed is. Het BW kent vier van deze zogenaamde ‘wilsgebreken’ (artikel 44 boek 3 BW). De vier wilsgebreken zijn:

• bedreiging;
• bedrog;
• misbruik van omstandigheden;
• dwaling.

Het verschil tussen ontbinding en vernietiging zit erin dat vernietiging terugwerkende kracht heeft en ontbinding niet. Dat wil zeggen dat bij vernietiging de overeenkomst geacht wordt nooit te hebben bestaan (en alles dus moet worden teruggebracht als ware er nooit een overeenkomst) en bij ontbinding deze pas eindigt op het moment dat de overeenkomst (rechtsgeldig) ontbonden wordt (waardoor er ongedaanmakingsverplichtingen kunnen ontstaan). Of sprake is van een wilsgebrek is per geval verschillend. Mocht je er niet uitkomen? Dan raden we je aan een jurist te raadplegen.

Ingebrekestelling versturen

Houdt de andere partij zich niet aan de overeenkomst en je hebt al meermaals contact opgenomen? dan wordt het tijd om een ingebrekestelling naar de andere partij te verzenden en via een aangetekende brief te laten weten dat hij ‘in gebreke’ is. Dit betekent dat hij zich niet houdt aan de overeenkomst. Soms hoef je geen ingebrekestelling te sturen. Bijvoorbeeld als de andere partij zich helemaal niet meer aan de overeenkomst kan houden. Jouw klusjesman stopt bijvoorbeeld met zijn bedrijf of het product dat je wilde is er niet meer. Je kunt de overeenkomst dan direct ontbinden. Dit betekent dat je de afspraken terugdraait. Je zult dus per geval moeten bepalen of de overeenkomst opgezegd, ontbonden of vernietigt kan worden.

Alles weten over contracten?

Bij juristen geven wij jou als ondernemer alle juridische informatie die je nodig hebt, zo ook over contracten. Wil jij meer weten over hoe je verschillende soorten contracten opstelt of wat ze inhouden? Lees dan vooral onze andere blogs over contracten op juristenblog.nl!