Het Haviltex arrest (ECLI:NL:HR:1981:AG4158) is een van de klassieke jurisprudentiestukken in het contractenrecht. Met het Haviltex arrest heeft de Hoge Raad vastgesteld dat niet alleen de letterlijke tekst in een contract lijdend kan zijn, maar dat ook de bedoelingen van partijen van belang zijn. Wanneer een bepaling in een overeenkomst op meerdere manieren kan worden opgevat, dient gekeken te worden naar het Haviltex-criterium. Lees verder om alles over de omstandigheden en de rechtsregel te lezen.
Wat ging vooraf aan het Haviltex arrest?
Ermes en Langewerf hebben een snijmachine verkocht aan Haviltex. De overeenkomst tussen de partijen bevatte een bepaling dat Haviltex het gehele aankoopbedrag terug zou krijgen als deze het apparaat binnen een jaar terug bracht. Haviltex had het apparaat binnen een jaar teruggebracht en verzocht terugbetaling van het volledige bedrag. Ermes en Langewerf gingen hier niet mee akkoord, omdat er geen goede reden was om de snijmachine terug te brengen. Haviltex stelde dat een goede reden geen voorwaarde was in het contract, waardoor het apparaat op ieder moment binnen dat jaar teruggegeven kon worden.
Rechtsregel en uitspraak
Het Hof stelde Haviltex in het gelijk, de bepaling stond immers in het contract. De Hoge Raad heeft een andere opvatting gehanteerd, de overweging luidde als volgt:
‘’De vraag hoe in een schriftelijk contract de verhouding van partijen is geregeld en of dit contract een leemte laat die moet worden aangevuld, kan niet worden beantwoord op grond van alleen maar een zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van dat contract. Voor de beantwoording van die vraag komt het immers aan op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan deze bepalingen mochten toekennen en op het geen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Daarbij kan mede van belang zijn tot welke maatschappelijke kringen partijen behoren en welke rechtskennis van zodanige partijen kan worden verwacht.’’
De Hoge Raad stelde dat er niet alleen geoordeeld kan worden op de pure taalkundige uitleg van de bepaling, maar dat meerdere omstandigheden meetellen. De criteria die meegewogen dienen te worden zijn, samengevat:
- De bedoelingen van de partijen; en
- Wat de partijen redelijkerwijs over en weer konden verwachten.
Als een bepaling in een overeenkomst op meerdere manieren kan worden opgevat, kan het nodig zijn om verder te kijken dan de puur taalkundige uitleg van de bepaling. In dit geval worden de voorgenoemde criteria meegenomen om de correcte interpretatie te achterhalen. De voorgaande correspondentie tussen partijen kan gebruikt worden om de bedoelingen te achterhalen.
Omstandigheden die meegerekend mogen worden
De Hoge Raad heeft enkele specifieke criteria genoemd die meegewogen dienen te worden om de juiste interpretatie van een bepaling te achterhalen. Deze criteria zijn kort samengevat in het voorgaande hoofdstuk. We zullen hieronder enkele voorbeelden bieden om de criteria nader te verduidelijken.
Het criterium ‘’de bedoelingen van de partijen’’ oordeelt of de partijen het een bedoelden, maar het ander hebben genoteerd. Voor dit criterium wordt voorgaand overleg en correspondentie meegerekend. Uit deze voorgaande communicatie kan een afwijkende bedoeling blijken, waardoor deze lijdend kan zijn. Daarbij is het wel van belang om mee te wegen dat, indien er veel is overlegd over een bepaling, het gerechtshof eerder zal uitgaan van de puur taalkundige uitleg.
Het criterium ‘’Wat de partijen redelijkerwijs over en weer konden verwachten’’ gaat in op de omstandigheden waarin de overeenkomst is gesloten. De Hoge Raad neemt mee dat de maatschappelijke kringen en de te verwachten rechtskennis meegewogen dienen te worden. Een overeenkomst tussen bedrijven (B2B) zal minder ruimte overlaten voor interpretatie. Daarentegen zal een overeenkomst tussen een bedrijf en een consument (B2C) weer meer ruimte bieden voor interpretatie. De te verwachten rechtskennis is hieraan ook deels gebonden. Een aanvullende overweging is de rol van een jurist in het proces, bijvoorbeeld bij het opstellen van de overeenkomst. Als van een partij de nodige rechtskennis verwacht kon worden, zal er eveneens minder ruimte zijn voor interpretatie.
Deze criteria en omstandigheden worden meegewogen om te oordelen of de bedoeling of de zuiver taalkundige uitleg leidend is.
Conclusie
Het Haviltex arrest bepaald wanneer gekeken dient te worden naar de bedoeling van de partijen. De omstandigheden, verwachtingen en de betrokken partijen zijn belangrijke overwegingen. Als de situatie zich daartoe leent, zal de rechter de bedoelingen van de partijen meewegen. In dat geval is de pure taalkundige uitleg niet lijdend.
Blijf up-to-date over jurisprudentie en andere interessante informatie over contractenrecht!
Bij Juristenblog.nl proberen we zo adequaat mogelijk te informeren over alles wat met contractenrecht te maken heeft. Vond je deze blog interessant? Houdt dan ook zeker onze andere blogartikelen over contractenrecht in de gaten!
Het Haviltex arrest (ECLI:NL:HR:1981:AG4158) is een van de klassieke jurisprudentiestukken in het contractenrecht. Met het Haviltex arrest heeft de Hoge Raad vastgesteld dat niet alleen de letterlijke tekst in een contract lijdend kan zijn, maar dat ook de bedoelingen van partijen van belang zijn. Wanneer een bepaling in een overeenkomst op meerdere manieren kan worden opgevat, dient gekeken te worden naar het Haviltex-criterium. Lees verder om alles over de omstandigheden en de rechtsregel te lezen.
Wat ging vooraf aan het Haviltex arrest?
Ermes en Langewerf hebben een snijmachine verkocht aan Haviltex. De overeenkomst tussen de partijen bevatte een bepaling dat Haviltex het gehele aankoopbedrag terug zou krijgen als deze het apparaat binnen een jaar terug bracht. Haviltex had het apparaat binnen een jaar teruggebracht en verzocht terugbetaling van het volledige bedrag. Ermes en Langewerf gingen hier niet mee akkoord, omdat er geen goede reden was om de snijmachine terug te brengen. Haviltex stelde dat een goede reden geen voorwaarde was in het contract, waardoor het apparaat op ieder moment binnen dat jaar teruggegeven kon worden.
Rechtsregel en uitspraak
Het Hof stelde Haviltex in het gelijk, de bepaling stond immers in het contract. De Hoge Raad heeft een andere opvatting gehanteerd, de overweging luidde als volgt:
‘’De vraag hoe in een schriftelijk contract de verhouding van partijen is geregeld en of dit contract een leemte laat die moet worden aangevuld, kan niet worden beantwoord op grond van alleen maar een zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van dat contract. Voor de beantwoording van die vraag komt het immers aan op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan deze bepalingen mochten toekennen en op het geen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Daarbij kan mede van belang zijn tot welke maatschappelijke kringen partijen behoren en welke rechtskennis van zodanige partijen kan worden verwacht.’’
De Hoge Raad stelde dat er niet alleen geoordeeld kan worden op de pure taalkundige uitleg van de bepaling, maar dat meerdere omstandigheden meetellen. De criteria die meegewogen dienen te worden zijn, samengevat:
- De bedoelingen van de partijen; en
- Wat de partijen redelijkerwijs over en weer konden verwachten.
Als een bepaling in een overeenkomst op meerdere manieren kan worden opgevat, kan het nodig zijn om verder te kijken dan de puur taalkundige uitleg van de bepaling. In dit geval worden de voorgenoemde criteria meegenomen om de correcte interpretatie te achterhalen. De voorgaande correspondentie tussen partijen kan gebruikt worden om de bedoelingen te achterhalen.
Omstandigheden die meegerekend mogen worden
De Hoge Raad heeft enkele specifieke criteria genoemd die meegewogen dienen te worden om de juiste interpretatie van een bepaling te achterhalen. Deze criteria zijn kort samengevat in het voorgaande hoofdstuk. We zullen hieronder enkele voorbeelden bieden om de criteria nader te verduidelijken.
Het criterium ‘’de bedoelingen van de partijen’’ oordeelt of de partijen het een bedoelden, maar het ander hebben genoteerd. Voor dit criterium wordt voorgaand overleg en correspondentie meegerekend. Uit deze voorgaande communicatie kan een afwijkende bedoeling blijken, waardoor deze lijdend kan zijn. Daarbij is het wel van belang om mee te wegen dat, indien er veel is overlegd over een bepaling, het gerechtshof eerder zal uitgaan van de puur taalkundige uitleg.
Het criterium ‘’Wat de partijen redelijkerwijs over en weer konden verwachten’’ gaat in op de omstandigheden waarin de overeenkomst is gesloten. De Hoge Raad neemt mee dat de maatschappelijke kringen en de te verwachten rechtskennis meegewogen dienen te worden. Een overeenkomst tussen bedrijven (B2B) zal minder ruimte overlaten voor interpretatie. Daarentegen zal een overeenkomst tussen een bedrijf en een consument (B2C) weer meer ruimte bieden voor interpretatie. De te verwachten rechtskennis is hieraan ook deels gebonden. Een aanvullende overweging is de rol van een jurist in het proces, bijvoorbeeld bij het opstellen van de overeenkomst. Als van een partij de nodige rechtskennis verwacht kon worden, zal er eveneens minder ruimte zijn voor interpretatie.
Deze criteria en omstandigheden worden meegewogen om te oordelen of de bedoeling of de zuiver taalkundige uitleg leidend is.
Conclusie
Het Haviltex arrest bepaald wanneer gekeken dient te worden naar de bedoeling van de partijen. De omstandigheden, verwachtingen en de betrokken partijen zijn belangrijke overwegingen. Als de situatie zich daartoe leent, zal de rechter de bedoelingen van de partijen meewegen. In dat geval is de pure taalkundige uitleg niet lijdend.
Blijf up-to-date over jurisprudentie en andere interessante informatie over contractenrecht!
Bij Juristenblog.nl proberen we zo adequaat mogelijk te informeren over alles wat met contractenrecht te maken heeft. Vond je deze blog interessant? Houdt dan ook zeker onze andere blogartikelen over contractenrecht in de gaten!
Over Juristenblog.nl
Het team van Juristenblog.nl bestaat uit ervaren juristen. Wekelijks wordt onderzoek gedaan naar interessante onderwerpen waarover geschreven kan worden. Vervolgens schrijft de jurist met de meeste kennis van het onderwerp de betreffende blog. Op deze manier blijft ons concept up-to-date en relevant.
Schrijf je in & Blijf op de hoogte
Laat hieronder je e-mailadres achter en ontvang elke maandagochtend een overzicht van de meest recente berichten die op juristenblog.nl zijn verschenen.
We spammen niet. Je kunt je op ieder moment uitschrijven.
