Alles over het vuurwerkverbod 2025 / 2026

Al jaren gaat het in de politiek over een algeheel vuurwerkverbod voor oud en nieuw. Van alle kanten is er zowel steun als kritiek op zulke plannen. Het lijkt er echter op dat het verbod er nu echt gaat komen. De motie tot het verbod heeft namelijk een meerderheid in de Tweede Kamer weten te bemachtigen.

Maar wat zijn eigenlijk de beweegredenen voor een dergelijk verbod? En waarom was de politiek hierover zo verdeeld? Wij leggen het uit in deze analyse van Juristenblog.nl!

Waarom een vuurwerkverbod?

Er zijn meerdere redenen waarom partijen voorstanders zijn van een algeheel vuurwerkverbod, namelijk:

• Veiligheid voor hulpverleners en burgers
• Milieu en gezondheid
• Schade voorkomen
• Beheersbaarheid en handhaving

Laten we deze redenen hieronder toelichten.

Veiligheid voor hulpverleners en burgers

Iedere jaarwisseling hebben hulpverleners, behorende tot de politie, ambulance of brandweer, te maken met onveilige situaties. De hulpdiensten worden belaagd met vuurwerk en bedreigd met geweld wanneer zij ergens aankomen. In de meeste gevallen zijn bijvoorbeeld drank en andere verdovende middelen in het spel. Het component van vuurwerk maakt dit echter extra gevaarlijk, doordat deze grote schade kunnen aanrichten.

Tijdens de jaarwisseling van 2024/2025 hadden rond de 350 hulpverleners te maken met geweldsincidenten. Een groot gedeelte hiervan had te maken met gevaarlijke situaties door het gebruik van vuurwerk. Het aantal incidenten was tevens flink toegenomen in vergelijking met de jaren ervoor. Bij de politie nam het aantal incidenten toe met 55% en bij de overige hulpverleners verdubbelde het aantal incidenten zelfs.

Om het aantal gevaarlijke geweldsincidenten terug te dringen wordt gepleit voor een algeheel vuurwerkverbod.

Milieu, gezondheid en dierenwelzijn

Vuurwerk is slecht voor het milieu, dat is waarschijnlijk niet per se een verassing. Tijdens het afsteken van vuurwerk komt er een hoop fijnstof vrij. Dit zijn kleine stofdeeltjes die onder andere de lucht, maar ook grond en water kunnen vervuilen. De jaarwisseling is daarbij goed voor 5% van de jaarlijkse fijnstofuitstoot. In vergelijking is de fijnstofuitstoot van alle voertuigen in Nederland 11,9% gezien over een heel jaar. De jaarwisseling is dus goed voor een half jaar rondrijden aan fijnstofuitstoot.

Gezondheidsklachten liggen niet alleen door de fijnstof op de loer, waarbij gedacht kan worden aan astma of andere luchtwegaandoeningen. Ook ongelukken gebeuren regelmatig, waarbij schade aan ogen, oren en handen vaak voorkomen. Ieder jaar zijn er weer rond de 1200 slachtoffers van vuurwerk. Een zorgwekkende trend hierbij is dat er steeds meer jongeren op de intensive care belanden als gevolg van vuurwerkongelukken.

Veel dieren zijn ook niet dol op vuurwerk, denk bijvoorbeeld aan honden en katten die niet tegen de harde knallen kunnen. Gehoorschade kan daarbij ook ontstaan en ze kunnen zelfs angststoornissen ontwikkelen. Ook andere dieren zoals vogels hebben veel last van het opgestoken vuurwerk.

Schade aan openbare en privé bezittingen

De materiële en financiële schade blijft ook niet gering. Vorig jaar werd er maar liefst voor 16 miljoen euro aan schade gemaakt door vuurwerk. Dit is zowel schade aan privé eigendommen als schade aan publieke middelen, zoals bushokjes en prullenbakken. Dit kost de maatschappij ontzettend veel geld. De rekening wordt immers altijd op een bepaalde manier doorberekend. Dit kan bijvoorbeeld zijn door hogere belastingen of door hogere verzekeringspremies. Uiteindelijk betalen de burgers voor de schade.

Beheersbaarheid en handhaving

Voordat het landelijke vuurwerkverbod in gaat per 2026 maken veel gemeenten gebruik van een plaatselijk vuurwerkverbod. Deze plaatselijke verordeningen zorgen ervoor dat gemeenten zelf gebieden of hun hele gemeente kunnen aanwijzen om vuurwerk te verbieden. In veel gevallen werkt dit echter niet zoals gewenst. Regelgeving kan namelijk per gebied en gemeente sterk verschillen. Daarbij kun je natuurlijk bij een verbod op een bepaald gebied, zoals een winkelcentrum, er gewoon direct naast wel vuurwerk afsteken. De capaciteit van de politie wordt vaak ook niet direct opgeschaald om te kunnen handhaven in deze gebieden.

Een landelijk vuurwerkverbod zal ervoor zorgen dat er niet op individuele gebieden gehandhaafd hoeft te worden. Dit maakt het verdelen van capaciteit gemakkelijker. Handhaving wordt ook makkelijker, omdat je niet hoeft te onderzoeken of iemand nu wel of niet binnen een bepaald gebied vuurwerk aan het afsteken was. Immers voordat een melding gedaan wordt en de politie er is, zijn de daders al vertrokken.

De politiek en het vuurwerkverbod

Jarenlang is er gesteggeld over wel of geen vuurwerkverbod. Met de aanname van het wetsvoorstel van de Partij voor de Dieren en GroenLinks – PvdA lijkt het dan echt zo ver. Echter het vuurwerkverbod zal nog niet tijdens de jaarwisseling van 2025/2026 van kracht zijn. Dit komt pas met de jaarwisseling van 2026/2027. Er zouden nog te veel haken en ogen zijn om de uiteindelijke wet voor het einde van het jaar klaar te hebben. Dit heeft bijvoorbeeld te maken met de uitvoering van handhaving, het vaststellen van de straffen en het voorbereiden van de branche op een verbod. Deze slaan vaak namelijk al vroegtijdig hun vuurwerk in, waardoor deze de voorraden niet zomaar kunnen laten liggen. Wanneer het verbod pas een jaar later ingaat, kan de branche zich hierop voorbereiden.

Partijen voor en tegen

Historisch gezien waren partijen als de VVD, PVV en Forum voor Democratie fel tegen een vuurwerkverbod. Hierbij werden de alom bekende redenen van traditie, vrijheid en zelfbeschikkingsrecht gevoerd. GroenLinks, PvdD, SP en Christenunie waren juist voor een mogelijk vuurwerkverbod.

Dat de initiatiefwet van GroenLinks – PvdA en de PvdD toch succes had, kwam doordat de VVD uiteindelijk toch voor stemde. Vanuit de eigen achterbaan, lokale politiek en hulpdiensten werd de roep om een dergelijk verbod namelijk steeds groter.

De steun van de VVD was cruciaal voor het verkrijgen van een meerderheid. Hoewel de partij landelijk altijd voorzichtig was met een verbod, lieten lokale VVD-afdelingen en liberale burgemeesters als eerste een koerswijziging zien. Zij ervaarden jaarlijks de druk op de openbare orde en de risico’s voor hulpverleners. Die realiteit woog zwaarder dan het principe van individuele vrijheid. Daarmee werd het vuurwerkverbod niet langer een ideologisch punt, maar een pragmatische keuze.

Toekomst van het vuurwerkverbod

Het vuurwerkverbod wordt nu nog uitgewerkt, waarbij het nog even zal duren voordat deze ingaat. Daarnaast is het nog maar de vraag hoe de uitwerking zal geschieden. Dit is namelijk ook uitgeleverd aan de politieke grillen van de dag. Met dreigingen van kabinetsvallen door de PVV kunnen dit soort zaken uitgesteld worden.

Daarnaast is het ook nog maar de vraag hoe de handhaving daadwerkelijk zal geschieden als het verbod er daadwerkelijk is. De politie kampt op dit moment namelijk al met flinke tekorten. Dit maakt de inzet en handhaving in beginsel al moeilijk. Deze tekorten zijn niet zomaar opgevuld, terwijl het takenpakket met het vuurwerkverbod enkel groter wordt.

Het is tevens ook nog onduidelijk wat de straffen voor dergelijke vergrijpen zullen zijn. Waarschijnlijk zal het bezit en gebruik van vuurwerk in ieder geval onder de wapenwet zal vallen. Het is dan maar de vraag onder welke categorie en welke straffen hieraan worden gekoppeld.

Het vuurwerkverbod

Een feit is in ieder geval zeker: het vuurwerkverbod zal er echt komen. De invulling ervan blijft echter nog onzeker. Komt er ruimte voor siervuurwerk? Worden professionele shows de nieuwe norm? En hoe wordt de handhaving geregeld? Wat duidelijk is, is dat het politieke en maatschappelijke draagvlak voor verandering groot is. De komende jaren zullen bepalen hoe Nederland afscheid neemt van een oude traditie en plaatsmaakt voor een nieuw, veiliger oud en nieuw.

Heb je interesse in de politiek of andere juridische onderwerpen? Lees dan vooral ook eens een van onze andere artikelen, zoals over ‘wat een staatssecretaris nu eigenlijk doet‘ op Juristenblog.nl!