Octrooirecht: Wat houdt dat in?

Met een octrooi bescherm je jouw uitvinding op een technisch product of proces. Je kunt een ander verbieden die uitvinding na te maken, te verkopen, of in te voeren. ‘Octrooien’ worden ook wel ‘patenten’ genoemd. Beide termen betekenen precies hetzelfde. De Nederlandse wet- en regelgeving gebruikt de term ‘octrooi’. Het octrooirecht betreft een intellectueel eigendomsrecht en industrieel eigendomsrecht.  Door het indienen van een octrooiaanvraag wordt de uitvinding gepubliceerd, wat anderen in staat stelt om gebruik te maken van nieuwe kennis en innovatie te bevorderen. Het alleenrecht dat een octrooi biedt, blijft van kracht, zelfs na de publicatie van de aanvraag. Dit betekent dat anderen het octrooirecht niet mogen schenden. Een octrooi beschermt jouw uitvinding maximaal 20 jaar.

Voorwaarden

Voor een geldig octrooi moet de uitvinding een technisch karakter hebben en voldoen aan drie inhoudelijke voorwaarden: nieuwheid, inventiviteit en industriële toepasbaarheid. Als het octrooi niet voldoet aan deze voorwaarden, kan iemand die er inbreuk op maakt terecht beweren dat het octrooi niet geldig is.

Technisch karakter

Omdat een uitvinding een technisch karakter moet hebben, is het niet mogelijk om een octrooi te verkrijgen voor bijvoorbeeld een natuurwetenschappelijke theorie, een rekenmethode of enkel een fraaie vormgeving. Een octrooi biedt bescherming enkel voor technische uitvindingen.

Nieuwheid

Om te kunnen voldoen aan de eis van nieuwheid, is het cruciaal dat jouw uitvinding nog niet bekend is, zowel in praktijk als in theorie. Het is dan ook aan te raden om vooraf te onderzoeken wat er al over jouw uitvinding bekend is, onder meer in de Espacenet databank. Om ervoor te zorgen dat jouw uitvinding nieuw blijft, is het van groot belang om deze geheim te houden tot de dag waarop je jouw octrooiaanvraag indient. Het is niet toegestaan om de uitvinding vooraf openbaar te maken, bijvoorbeeld door middel van een bedrijfsbrochure, een presentatie op een commerciële beurs of een artikel in een krant of tijdschrift. Als het noodzakelijk is om met anderen over jouw uitvinding te spreken, kun je een geheimhoudingsovereenkomst gebruiken.

• Op de pagina Zoeken in octrooien lees je hoe je in Espacenet kunt zoeken.
• Lees meer over nieuwheid van jouw octrooi.

Inventiviteit

Om in aanmerking te komen voor een octrooi, moet de uitvinding origineel zijn en niet voor de hand liggend voor een vakman op het betreffende gebied. Met andere woorden, de uitvinding moet een ongebruikelijk idee zijn dat niet eenvoudig door experts op het vakgebied bedacht kan worden.

Industriële toepasbaarheid

In de meeste gevallen is de toepassing van een uitvinding duidelijk zichtbaar in het product of de werkwijze zelf. Echter, als de industriële toepassing niet meteen duidelijk is, dan moet het octrooi een praktische toepassing van de uitvinding beschrijven om aan de eis van industriële toepasbaarheid te voldoen.

Per land

Een octrooi is alleen geldig in het land waarvoor het is verleend. Als je jouw uitvinding in meerdere landen wilt beschermen, moet je voor elk land apart een octrooi aanvragen. Bovendien moet je in elk land jaarlijkse taksen betalen om het octrooi in stand te houden. Dit kan behoorlijk duur zijn. Daarom is het belangrijk om per land te overwegen of het de kosten waard is (of in de toekomst kan worden: denk vooruit!) om een octrooi aan te vragen.

Als je flink hebt geïnvesteerd in een technische innovatie en overweegt om een octrooi aan te vragen, hoe bepaal je dan in welke landen je dit gaat doen? Dit is zowel een financiële als een strategische overweging. Allereerst zijn er financiële overwegingen. Een octrooi aanvragen in ieder land kost geld en je wilt dit geld terugverdienen met verkopen of het verlenen van een licentie. Een strategische overweging is om alleen in landen waar je concurrenten een productie hebben, octrooi aan te vragen. Neem bijvoorbeeld de auto-industrie. Auto’s worden in heel Europa verkocht, maar in een aantal belangrijke landen geproduceerd, zoals Duitsland, Engeland, Frankrijk en Italië. In dat geval is het voldoende om alleen in deze landen octrooi aan te vragen. Je kan ook kiezen om een algemeen Europees octrooi aan te vragen.

Aanvraagduur en geldigheidsduur

Na het indienen van de aanvraag duurt het in Nederland doorgaans 18 maanden voordat het octrooi automatisch wordt verleend. Het octrooi gaat in op de datum van verlening en blijft geldig tot maximaal 20 jaar na de indieningsdatum. Om het octrooi in stand te houden moet u jaarlijks een taks betalen aan Octrooicentrum Nederland. Als je besluit deze taks niet meer te betalen, vervalt jouw octrooi en kan jouw uitvinding door iedereen worden gebruikt.

Als jouw uitvinding snel achterhaald dreigt te worden door nieuwe technologieën, kan de aanvraagprocedure voor een octrooi te lang zijn. In dat geval kun je beter kiezen voor een andere vorm van bescherming, zoals geheimhouding als dat mogelijk is. Of misschien loop je zo ver voor op jouw concurrenten dat bescherming niet nodig is.

Als je een octrooi hebt op een geneesmiddel of gewasbeschermingsmiddel, kun je een Aanvullend Beschermingscertificaat (ABC) aanvragen. Hiermee is jouw uitvinding maximaal 5 jaar langer beschermd. Voor geneesmiddelen die specifiek voor kinderen zijn getest, komt hier nog een half jaar bij.

Meer juridische kennis opdoen?

Bij Juristenblog brengen wij juridische kennis op een gemakkelijke manier over aan de lezer. Bij ons kun je informatie vinden over allerlei verschillende onderwerpen. Lees bijvoorbeeld ook onze andere blogs over contractenrecht of auteursrecht.