Heb je als werknemer recht om te staken?

“We gaan staken”: het is makkelijker gezegd dan gedaan. Mag iedereen zomaar het werk neerleggen? In deze blog lees je of jij als werknemer zomaar je werk mag neerleggen en of wij in Nederland wet- en regelgeving hebben die het recht om te staken verder regelt.

Mag je als werknemer staken?

Bijna ieder mens is bekend met het recht van staken, maar wat houdt dat nou precies in? Volgens Google houdt staken het volgende in:

‘’het tijdelijk stoppen met het leveren van arbeid om een sociaal-politiek doel te bewerkstelligen. Staking is een vorm van protest om kracht bij te zetten aan de wensen van de werknemers.’’

Maar kan je zomaar stoppen met je werkzaamheden als werknemer zijnde? Je hebt toch een contract afgesloten met je werkgever. Dit verplicht je onder andere tot het uitvoeren van de afgesproken werkzaamheden. Dit staat niet in de wet geregeld, maar er is wel een ander verdrag wat zegt dat we mogen staken, namelijk het Europees Sociaal Handvest.

Europees Sociaal Handvest (ESH)

Het ESH is een mensenrechtenverdrag, dat is opgesteld door de Raad van Europa. Op 18 oktober 1961 werd het verdrag ondertekent en in 1996 werd het nogmaals herzien. In het verdrag staan verschillende rechten vastgelegd, zoals:

• Huisvesting;
• Gezondheid;
• Onderwijs;
• Arbeid;
• Sociale bescherming, en
• Personenverkeer.

En onder het recht ‘arbeid’ valt ook het recht op staking. In artikel 6 lid 4 ESH staat het volgende:

‘’het recht van werknemers en werkgevers op collectief optreden in gevallen van belangengeschillen, met inbegrip van het stakingsrecht, behoudens verplichtingen uit hoofde van reeds eerder gesloten collectieve arbeidsovereenkomsten.’’

Uitzonderingen hierop zijn wel dat staken niet mag over afspraken die in een vastgestelde CAO staan. Ook kan een nationale wetgever verplichtingen opleggen en de rechten en vrijheden van derden mogen absoluut niet worden geschaad door het staken. Uiteraard mogen de openbare orde, nationale veiligheid, de volksgezondheid of de goede zeden niet in gevaar komen.

Voorwaarden voor rechtmatige staking

Staken moet uiteraard wel op een nette manier gaan. Hiervoor zijn wat voorwaarden opgesteld. Hieronder een overzicht van de voorwaarden voor een rechtmatige staking.

Het moet gaan over een conflict tussen werknemers en hun werkgever. Een staking daarentegen is ook toegestaan tegen maatregelen van de overheid die nadelig uitpakken voor werknemers, waarop werkgevers verplicht zijn om dit te gedogen.

Een staking moet echt een uiterste redmiddel zijn, beide partijen moeten op voorhand eerst proberen alles op alles te zetten om een belangenverschil op te lossen. De staking die hieruit voortvloeit als onderhandelen niet lukt, moet wel invloed hebben op de onderhandeling. Staken moet als het ware bijdragen aan lopende collectieve onderhandelingen.

De staking moet wel in verhouding staan tot de ernst van het geschil en het geschil moet wel van aardige hoogte zijn. Het zou ook wat zijn als we om ieder klein wissewasje zouden gaan staken.

Stakingen moeten tijdig worden aangekondigd, dit is omdat de werkgever of zelfs maatschappij zich hierop moet kunnen voorbereiden. Maar een voorbereiding mag niet in de zin van voorbereiding op vernielingen zijn. Ook stakingen moeten met respect zijn, vernieling is niet toegestaan!

Geen recht op loon

Ondanks dat het in Nederland goed geregeld is omtrent stakingen, is er wel iets nadeligs voor werknemers en iets prettigs voor werkgevers. In de wet staat namelijk sinds 2020 dat een werkgever geen loon hoeft te betalen als werk door toedoen van de werknemer niet is verricht, gelet op artikel 7:628 BW. Een werknemer die werk verzuimt vanwege een staking heeft dus géén recht op loon. Echter blijkt uit rechtspraak dat werkgevers andere vormen van beloning, zoals (jaarlijkse) bonussen, winstuitkering of een dienstauto. Het komt er dus op neer dat je je werknemers niet anders mag behandelen omdat ze toevallig gestaakt hebben.

Mocht je nou aangesloten zijn bij een vakbond, dan zou je aanspraak kunnen maken op een stakingsuitkering uit de stakingskas van de vakbond! Mocht je wel willen werken, maar kan aantonen dat dit niet mogelijk was door de staking, dan moet je werkgever je wel door blijven betalen!

Blijf up-to-date over het consumentenrecht en andere interessante informatie!

Bij Juristenblog.nl proberen we je zo adequaat mogelijk te informeren over veel aspecten van het consumentenrecht. Vond je deze blog interessant? Houd dan ook zeker onze andere blogartikelen over het consumentenrecht in de gaten!