Eigendomsvoorbehoud, wat houdt het in?

Eigendomsvoorbehoud wordt gebruikt door bedrijven om het debiteurenrisico te verkleinen. Met artikel 3:92 BW kan een bedrijf ervoor kiezen om zelf de eigendomsrechten te behouden over goederen totdat de wederpartij heeft voldaan aan hun verplichtingen. Hiermee behoudt het bedrijf zijn eigendom totdat de wederpartij heeft betaald. Lees alles in deze blog over de overwegingen en uitzonderingen voor eigendomsvoorbehoud.

Wat is eigendomsvoorbehoud

Eigendomsvoorbehoud is een manier voor bedrijven om het eigendomsrecht te behouden op geleverde goederen, totdat de andere partij heeft betaald. Het eigendomsvoorbehoud wordt veelal opgenomen in de algemene voorwaarden van een overeenkomst. Wanneer de algemene voorwaarden van kenbaar zijn gemaakt en zijn bijgevoegd bij de overeenkomst, is ook deze bepaling rechtsgeldig (zie artikel 6:234 BW). Eigendomsvoorbehoud is een breed onderwerp dat niet zo eenduidig of waterdicht is. Er bestaan meerdere vormen en uitzonderingen.

Welke soorten eigendomsvoorbehoud zijn er?

Eigendomsvoorbehoud kan worden toepast op meerdere manieren. Lid 2 van artikel 3:92 BW biedt de mogelijkheid om het voorbehoud toe te passen op een enkele overeenkomst, maar ook op andere voorgaande vorderingen. Eigendomsvoorbehoud kan worden toegepast op zaken, werkzaamheden en vergoedingen als de tegenpartij niet voldoet aan zijn verplichtingen. Hierbij dient wel opgelet te worden dat de bepaling niet te breed geformuleerd is, anders kan deze als nietig verklaard worden. De bepaling dient specifieke overeenkomsten aan te duiden waarop deze van toepassing is of zal zijn.

Uit het voorgenoemde lid kan een duidelijke opsplitsing gemaakt worden tussen twee vormen van eigendomsvoorbehoud. Zo is het mogelijk om een clausule op te nemen die alleen van toepassing is op een een enkele overeenkomst, waarbij het eigendomsvoorbehoud vervalt wanneer de wederpartij betaald heeft. Het is ook mogelijk om de clausule breder te formuleren, waarbij deze van toepassing is op meerdere, specifieke overeenkomsten. Deze overeenkomsten mogen ook in de toekomst zijn, zolang deze specifiek per overeenkomst zijn aangeduid.Het nut van een clausule dat verder gaat dan een enkele overeenkomst is dat de ondernemer zich kan beschermen tegen een (reeks van) tekortkomingen in de nakoming door dezelfde afnemer.

Overwegingen en uitzonderingen

De ondernemer kan een clausule waarin eigendomsvoorbehoud is geregeld opnemen in de algemene voorwaarden om zichzelf te beschermen. Echter kan hier niet altijd op gerekend worden. In bepaalde gevallen zal de clausule niet geldig zijn. Hieronder staan enkele voorbeelden van situaties waarin het eigendomsvoorbehoud niet gevorderd kan worden:

• De ondernemer is te laat met het inroepen van het eigendomsvoorbehoud;
• De wederpartij heeft de goederen al verkocht aan een ander, ook met clausules hiertegen wordt de koper veelal beschermd;
• De wederpartij heeft de goederen al verwerkt, bijvoorbeeld door een bestandsdeel te worden, gecombineerd te zijn met een ander goed tot een nieuwe zaak zijn gevormd;
• De wederpartij is failliet gegaan en de Belastingdienst roept het bodemrecht in (art 22 lid 3 invorderingswet). Dit kan van toepassing zijn op goederen die duurzaam door de wederpartij gehouden worden zoals de inventaris;
• De wederpartij dreigt failliet te gaan en de curator heeft een afkoelingsperiode ingesteld. Als de wederpartij belastingschulden heeft kan de Belastingdienst (zie voorgaand punt) beslag leggen op de goederen. Tijdens de afkoelingsperiode is het nog mogelijk om via een terughaalactie de goederen terug te halen. Schakel hiervoor zo snel mogelijk een gerechtsdeurwaarder in;
• De wederpartij gaat failliet en is gevestigd in het buitenland waar eigendomsvoorbehoud niet rechtsgeldig is.

Heb je geen eigendomsvoorbehoud gevestigd op de goederen, of zijn de algemene voorwaarden nietig verklaard? Dan kan je als ondernemer proberen aanspraak te maken op het recht van reclame. Hiervoor moet een bepaalde periode zijn verlopen en de tegenpartij de factuur niet te hebben betaald. In een dergelijk geval kan de overeenkomst worden ontbonden en de goederen teruggevorderd worden.

Conclusie

Eigendomsvoorbehoud is een sterk maar niet waterdicht middel voor bedrijven om nakoming van de overeenkomst te eisen, ook in faillissement. Wanneer de ondernemer een eigendomsvoorbehoud correct heeft geformuleerd en heeft opgenomen in de geldende algemene voorwaarden, kan deze de goederen terughalen bij faillissement en niet nakoming. Het eigendomsvoorbehoud kan onder voorwaarden breder worden getrokken dan een enkele overeenkomst, waardoor bij een meervoud van overeenkomsten de ondernemer beschermd blijft. In bepaalde gevallen kan het zijn dat het eigendomsvoorbehoud niet geldt. Als het eigendomsvoorbehoud niet geld of een ander recht voorrang heeft, kan er soms nog aanspraak gemaakt worden op het recht van reclame of een terughaalactie.

Blijf up-to-date over eigendomsvoorbehoud en andere interessante informatie over contractenrecht!

Bij Juristenblog.nl proberen we zo adequaat mogelijk te informeren over alles wat met contractenrecht te maken heeft. Vond je deze blog interessant? Houd dan ook zeker onze andere blogartikelen over contractenrecht in de gaten!