Copyright, wanneer mag je iets gebruiken?

Je komt vast wel eens een foto of een tekst tegen die je eigenlijk zelf had willen bedenken of gebruiken. De vraag die dan gelijk opkomt, is of dit wel mag. De wet bepaalt namelijk dat dit in eerste instantie alleen maar mag voor eigen gebruik. Deze kopieën mogen niet verspreid of openbaar worden gemaakt. In deze blog lees je wanneer je iets van een ander mag gebruiken.

Wat is Copyright?

Voordat wij nader kijken naar wanneer je iets mag gebruiken, is het belangrijk om te weten wat copyright in het algemeen is. Copyright is een juridisch concept dat auteursrechten toekent aan de maker van een origineel werk. Copyright is ook bekend onder verschillende andere namen zoals auteursrecht(en), kopierecht en copyrecht.

Het Copyright geeft de maker exclusieve rechten om dat werk te reproduceren, distribueren, vertonen en afgeleide werken te maken. Het Copyright is grotendeels geregeld in de Auteurswet en beschermd de maker van een origineel werk. De maker kiest zelf wat er gebeurt met zijn werk. Bijvoorbeeld of en hoe anderen het werk mogen gebruiken, kopiëren en tonen.

Het Copyright ontstaat automatisch, maar staat nergens officieel geregistreerd. Daarom is het verstandig voor de maker om op of bij de werken een naam en datum te zetten. Bij een eventuele rechtszaak heeft de maker dan een bewijs.

Maar let goed op! Niet alle werken worden beschermd door het Copyright. Het Copyright beschermt het werk alleen als het voldoet aan de volgende 3 voorwaarden:

• Het werk is origineel en persoonlijk, het mag niet vergelijkbaar zijn met werken van anderen.
• Het werk is waarneembaar door de zintuigen. Dit houdt in dat het werk gezien, gelezen of gehoord kan worden (ideeën die niet waarneembaar uitgewerkt zijn vallen hier dus niet onder).
• Het werk betreft geen technisch product of productieproces. In dat geval moet een octrooi aangevraagd worden omdat dit niet valt onder het Copyright.

Hoe herken je of een werk een Copyright heeft?

Makers van een werk hebben verschillende methodes om aan te geven dat op een werk Copyright berust, de maker kan bij het werk een naam en datum toevoegen maar ook een copyright teken (©) aan het werk toevoegen. Ook kan een maker zijn werk vastleggen bij een notaris met een datumstempel, authentieke akte of proces-verbaalakte. Tot slot kan een maker zijn werk ook digitaal laten vastleggen bijvoorbeeld bij i-DEPOT.

De KVK geeft aanvullende informatie over de verschillende mogelijkheden die een maker heeft om zijn werk vast te leggen, en geeft ook een nadere blik op de verschillende rechten die een maker van een werk heeft.

Wanneer mag je iets gebruiken?

Nu we een grove blik genomen hebben op wat Copyright in het algemeen is, is het belangrijk om te weten wanneer je iets mag gebruiken. In de meeste gevallen heb je toestemming nodig van de maker van het werk om iets te gebruiken dat onder copyright valt. Dit betekent dat als je een afbeelding, muziekstuk, tekstfragment of een ander werk wilt gebruiken dat niet van jou is, je doorgaans de toestemming van de maker moet krijgen. Dit geldt enkel niet altijd, er zijn verschillende situaties waarin je mogelijk geen toestemming nodig hebt:

Fair Use: Onder bepaalde omstandigheden kan het gebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal worden beschouwd als ‘fair use’. Dit houdt in dat je het werk kunt gebruiken zonder toestemming, maar alleen voor specifieke doeleinden zoals commentaar, kritiek, educatie, nieuwsrapportage of wetenschappelijk onderzoek. Er zijn echter geen vaste regels voor fair use en elk geval wordt individueel beoordeeld door de rechter.

Creative Commons-licenties: Sommige makers kiezen ervoor om hun werken te verspreiden onder Creative Commons-licenties. Deze licenties bieden flexibele voorwaarden voor het gebruik van het werk, variërend van volledige vrije verspreiding tot gebruik onder bepaalde voorwaarden (zoals naamsvermelding of niet-commercieel gebruik).

Hoe gebruik je een werk beschermd door het Copyright?

Als je een werk wilt gebruiken dat onder het copyright valt, zijn hier enkele stappen die je kunt ondernemen om ervoor te zorgen dat je dit op een legale manier doet:

• Vraag Toestemming: Als je zeker wilt zijn van een legaal gebruik, vraag dan toestemming aan de maker. Stuur een e-mail waarin je uitlegt hoe je het werk wilt gebruiken en vraag om schriftelijke goedkeuring;
• Gebruik Publiek Domein Content: Zoek naar werken waarvan het Copyright is verlopen en die tot het publieke domein behoren (of waarvan de maker aangeeft dat het Copyright niet van toepassing is);
• Controleer Creative Commons-licenties: Als je content vindt die is gelabeld met een Creative Commons-licentie, zorg er dan voor dat je de voorwaarden begrijpt en naleeft;
• Onderzoek Fair Use: Als je denkt dat jouw gebruik van het werk zou kunnen worden beschouwd als fair use, raadpleeg dan de wetgeving en relevante jurisprudentie, of raadpleeg een juridisch deskundige voor advies.

Blijf up-to-date over nieuws en andere interessante informatie!

Bij Juristenblog.nl proberen we je zo adequaat mogelijk te informeren over veel aspecten van het Copyright. Vond je deze blog interessant? Houd dan ook zeker onze andere blogartikelen over Copyright in de gaten!