Kan Poetin terecht worden gesteld bij het Internationaal Strafhof?

De oorlog in Oekraïne heeft de positie van Rusland, en Poetin, op zijn zachts gezegd geen goed gedaan.De onverwachte verliezen op het slagveld hebben de reputatie van het Russische leger flink aangetast. Internationaal is de geopolitieke positie van Rusland verzwakt door westerse sancties, die het land meer afhankelijk hebben gemaakt van partners als China en India. En toch zijn er nog geen tekenen dat de machtspositie van de Russische president Vladimir Poetin is aangetast, terwijl hij zich schuldig maakt aan verschillende misdrijven. Is het mogelijk dat Poetin terecht wordt gesteld bij het Internationaal Strafhof? In deze blog vertellen we je er meer over.

Het Internationale Strafhof

Voordat wij kijken naar Poetin, is het belangrijk om het te hebben over het Internationale Strafhof in het algemeen. Het Internationaal Strafhof (ook wel het ICC genoemd) onderzoekt individuen die beschuldigd worden van de ernstigste internationale misdaden. Hieronder valt in ieder geval genocide, oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en het misdrijf van agressie.

Het Internationale Strafhof neemt deel aan een wereldwijde strijd om straffeloosheid te beëindigen. Zij streven ernaar om de verantwoordelijken voor hun misdaden ter verantwoording te roepen. Het Internationale Strafhof is een laatste redmiddel en vult nationale rechtbanken aan (het Internationale Strafhof vervangt niet nationale rechtbanken). Zij wordt aangestuurd door een internationaal verdrag, het Rome Statuut (de uitwerking van het Rome statuut van het Internationale Strafhof). Het Internationale Strafhof is ’s werelds eerste permanente internationale strafhof en gevestigd in Den Haag.

Situatie in Oekraïne en Rusland

Het conflict in Oekraïne en Rusland hebben veel leed in het leven geroepen. Hierbij zijn tijdens de loop van het conflict verschillende handelingen genomen waar het Internationale Gerechtshof vragen bij stelt. Noch Rusland, noch Oekraïne zijn lid van het Internationale Strafhof. Hierdoor heeft het Internationale Strafhof geen jurisdictie om misdaden gepleegd door Rusland tijdens het conflict te onderzoeken. Echter, in 2015, na de invasie van de Krim, heeft de Oekraïense regering het Internationale Strafhof jurisdictie verleend om misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden die door Russische troepen op Oekraïens grondgebied zijn gepleegd te onderzoeken.

Na een recordaantal van 39 leden van het Internationale Strafhof die opriepen tot een dergelijk onderzoek, was aanklager Khan in staat om binnen enkele weken na de Russische invasie van 2022 een onderzoek te openen. Dit brede onderzoek is mogelijk gemaakt door ongekende steun van de Oekraïense regering en de samenwerking met veel Europese regeringen.

Arrestatiebevel voor Putin

Op 17 maart 2023 heeft het Internationaal Strafhof arrestatiebevelen uitgevaardigd voor twee personen in het kader van de situatie in Oekraïne. De heer (Vladimir Vladimirovich) Poetin en mevrouw Maria Alekseyevna Lvova-Belova hebben een arrestatiebevel opgelegd gekregen.

Het arrestatiebevel voor Poetin geeft aan dat hij verantwoordelijk gehouden wordt voor de oorlogsmisdaad van:

• onwettige deportatie van bevolking (kinderen), op grond van artikel 8 lid 2 sub a (vii) van het Rome Statuut;
• onwettige overbrenging van bevolking (kinderen) vanuit bezette gebieden van Oekraïne naar de Russische Federatie, op grond van artikel 8 lid 2 sub a (viii) van het Rome Statuut.

De misdaden zouden zijn gepleegd in het Oekraïense bezette gebied vanaf minstens 24 februari 2022. Er zijn redelijke gronden om te geloven dat de heer Putin individueel strafrechtelijk verantwoordelijk is voor voornoemde misdaden, omdat:

• hij de handelingen rechtstreeks heeft gepleegd, samen met anderen en/of door middel van anderen, op grond van artikel 25 lid 3 sub a van het Rome Statuut;
• hij nalatigheid was om adequaat toezicht uit te oefenen over civiele en militaire ondergeschikten die de handelingen hebben gepleegd of toegestaan, en die onder zijn feitelijke gezag en controle stonden, op grond van hogere verantwoordelijkheid, artikel 28 sub b van het Rome Statuut.

Is het mogelijk Poetin terecht te stellen?

Dit is verre van het einde van het onderzoek van het Internationale Strafhof in Oekraïne. Er zullen naar alle waarschijnlijkheid meer aanklachten volgen. Dit geldt voor zowel tegen hoge Russische functionarissen (militair en civiel) als waarschijnlijk tegen Poetin zelf. De Oekraïense aanklager heeft meer dan 65.000 vermeende oorlogsmisdaden geïdentificeerd die door Russische troepen zijn begaan. Slechts een handvol daarvan zal door het Internationale Strafhof worden behandeld, maar honderden en mogelijk duizenden kunnen in de komende jaren worden vervolgd door een combinatie van Oekraïense en Europese rechtbanken.

Het Internationale Strafhof berecht geen individuen bij verstek, dus om de zaak tegen hem voort te zetten, moet Poetin zichzelf overgeven aan het internationale strafhof of worden gearresteerd door een samenwerkende regering. Het Internationale Strafhof heeft geen eigen politiemacht en vertrouwt op de nationale autoriteiten van zijn lidstaten en andere gelijkgestemde staten om verdachten te arresteren en over te dragen. Als gevolg hiervan zullen regeringen in toenemende mate onder druk komen te staan om Poetin te arresteren als hij hun grondgebied bezoekt.

Het Internationale Strafhof blijft bezig met de zaak en blijft deze ook steeds aanvullen. Maar of Poetin nu daadwerkelijk overgegeven wordt aan het Internationale Strafhof of wordt gearresteerd door een samenwerkende regering zal zich nog moeten tonen, wel heeft het arrestatiebevel druk gezet op de Verenigde Staten om een standpunt in te nemen.

Blijf up-to-date over nieuws en andere interessante informatie!

Bij Juristenblog.nl proberen we je zo adequaat mogelijk te informeren over veel aspecten van het recente nieuws. Vond je deze blog interessant? Houd dan ook zeker onze andere blogartikelen over het recente nieuws in de gaten!