Wanneer ben je gokverslaafd? Lees mee!

Sinds de legalisering van online gokken in Nederland op 1 oktober 2021 is het onderwerp gokverslaving aan de orde van de dag. Er komen veelvuldig rapporten uit over gokverslaafden, waaronder dat rond de 3 a 4 procent van de gokkers gokverslaafd is. Dit komt neer op ergens tussen de 5 en 10 duizend gokverslaafden alleen al in Nederland.

Maar wanneer weet jij als gokker of je aan een (beginnende) gokverslaving lijdt? En hoef kun je het beste hulp hiervoor vinden? Lees het hier in dit voorlichtingsartikel van Juristenblog.nl!

Wat is een gokverslaving?

Iedereen zal ongetwijfeld gehoord hebben van iemand die aan een gokverslaving lijdt. Het kan iemand in de omgeving zijn of je hebt het via het nieuws gehoord. Zelden wordt echter goed uitgelegd wat nu een gokverslaving is. Om te weten hoe je het kunt herkennen en wat je ertegen kunt doen, is het belangrijk om de definitie van een gokverslaving duidelijk te hebben. De consensus van wat een gokverslaving is komt op het volgende neer:

“Een dwangmatige drang om te gokken, ongeacht de negatieve gevolgen ervan“

Nu is het interessante dat een gokverslaving binnen de psychiatrische geneeskunde niet zo genoemd wordt. Binnen deze vorm van geneeskunde hebben professionals zich namelijk te houden aan de zogeheten DSM-5 norm, ook wel bekend als DSM-5-TR. De volledige naam hiervan is de ‘Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition, Text Revision’. In deze norm staat wat in de volksmond een gokverslaving heet, beschreven als een vorm van gedragsstoornis (Gambling disorder). De reden hiervoor is dat het niet om het misbruiken van middelen gaat, zoals alcohol of drugs dat wel zijn. Het heeft dus puur met gedrag te maken, vandaar ook een gedragsstoornis. Voor duiding en het leescomfort zullen we echter blijven spreken van een gokverslaving.

Uit onderzoek is gebleken dat personen die lijden aan een gokverslaving een verhoogde kans hebben om meer dopamine aan te maken dan gemiddeld.  Dopamine zorgt in de hersenen voor verschillende functies, waarbij in dit kader het belangrijkste de beloning is. Wanneer jij namelijk een vorm van plezier of geluk ervaart wordt er extra dopamine aangemaakt in de hersenen. Dit ervaar je vervolgens als een beloning. Bij een gokverslaving (en ook andere verslavingen) probeer je eigenlijk deze dopaminerush steeds weer te ervaren. Om dit te doen moet er echter een steeds groter risico genomen worden, omdat het dopaminelevel zich uiteindelijk aanpast aan de situatie. De initiële dopaminehit zal dus niet zo goed meer voelen na een maand veelvuldig gokken. Het streven naar verhoging van het dopaminelever wordt daardoor steeds extremer, wat desastreuze gevolgen kan hebben.

Wanneer wordt gokken problematisch?

Gokken wordt problematisch wanneer dit natuurlijk negatieve gevolgen gaat hebben voor jou of je naasten. Velen zullen dan enkel denken aan het verlies van geld. Alleen het ding met gokken is, dat de kans vele malen groter is dat je geld verliest. Dit is het geval ongeacht of je nu een gokprobleem hebt of niet. Daarnaast is het voor iedereen net anders hoeveel geld ze daadwerkelijk zouden kunnen verliezen. Een ieder heeft namelijk een ander financieel plaatje en een ander vrij te besteden inkomen. De volgende gevolgen kunnen gezien worden bij problematisch gokken:

• Het besteden van extreem veel tijd aan gokken, waaronder dagelijks
• Gestrest zijn bij het gokken
• Steeds grotere bedragen moeten gokken om de gewenste opwinding (de dopaminerush) te kunnen bereiken
• Het vastgestelde budget voor gokken overschrijden
• Proberen verliezen goed te maken
• Regelmatig/stelselmatig denken aan gokken, ook wanneer je met andere dingen bezig bent, zoals werk of met familie zijn
• Liegen en/of verzwijgen hoeveel tijd je besteed aan gokken
• Geprikkeld of geïrriteerd zijn wanneer iemand over je gokgedrag begint
• Geld lenen om te kunnen gokken/leefgeld, zoals voor de boodschappen en de hypotheek, gebruiken om te gokken
• Relaties op het spel zetten om te kunnen gokken
• Meerdere mislukte pogingen hebben om te stoppen met gokken

Officieel is het zo dat wanneer je binnen één jaar tijd aan vier van de bovenstaande symptomen hebt geleden, je lijdt aan een gokverslaving.

Het gedrag bij een gokverslaving

We hebben hierboven al besproken waaraan je zou kunnen herkennen dat er sprake is van een gokverslaving, maar hoe werkt dit in de praktijk? Er zijn namelijk bepaalde gedragingen die dit duidelijk maken en een gokverslaafde moet vaak om een enorme drempel om te erkennen dat die een probleem heeft. Veranderend gedrag kunnen herkennen is daarom essentieel. Een gokverslaafde zal een aantal verandering in zijn of haar gedrag vertonen.

De persoon zal in veel gevallen erg afwezig lijken. Wanneer je tegen ze spreekt lijkt het alsof ze met hun gedachte ergens anders zijn en in veel gevallen letten ze niet op. De reden hiervoor is dat ze veelal met hun gedachten bij het gokken zitten. Daarbij kan stress ook een rol spelen, doordat ze telkens zorgen hebben over geld. Hierdoor kunnen ze eveneens afwezig lijken.

De persoon heeft een ongezonde obsessie met geld. Een gokverslaving is duur, daardoor zal een verslaafde al snel meer geld nodig hebben. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in het vragen naar een vervroegde salarisuitbetaling of het lenen van geld bij familie, vrienden of zelfs andere derde partijen. Daarnaast zullen ze binnen een relatie extreem veel controle uitoefenen over het geld, zoals de spaarpotten. Dit is zodat de partner er niet achter komt dat er steeds geld van de rekeningen verdwijnt.

De persoon kan zich emotioneel anders gaan gedragen. Prikkelbaarheid, woede uitbarstingen en gestrest zijn, kunnen enkele tekenen zijn van een gokverslaving. Liegen zal hier ook steeds vaker voorkomen in een poging om de gokverslaving te verbloemen.

De persoon zal geheimen houden. Dit borduurt eigenlijk voort op het vorige punt. Iemand die gokverslaafd is wil namelijk geheim houden dat deze verslaafd is, wat leidt tot liegen en het verzwijgen van de waarheid. Dit kan bijvoorbeeld zijn dat financiële gegevens worden achtergehouden, maar ook hoeveel tijd iemand besteed aan gokken. Het is hierbij ook gebruikelijk dat de verslaafde probeert om zijn telefoon en/of laptop verborgen en goed vergrendeld te houden. Dit zodat je niet kunt zien of er op gegokt wordt.

Vaak zijn deze patronen lastig te herkennen, vooral omdat er in het begin niet zoveel aan de hand lijkt te zijn. Echter, wanneer de verslaving steeds ergere vormen aanneemt, zullen de signalen ook steeds erger worden.

Waartegen en hoe moet een (online) casino jou beschermen?

In Nederland wordt veel gedaan op het gebied van het voorkomen van kansspelverslaving. In Nederland moeten alle legale casinos online en offline voldoen aan hun “zorgplicht”. De zorgplicht is een verzamelwoord voor de verschillende (wettelijke) verplichtingen die kansspelaanbieders hebben om spelers te beschermen voor kansspelverslaving en de maatregelen die genomen moeten worden om kansspelverslaving te voorkomen.

De zorgplicht is wettelijke vooral geregeld in de Wet op de kansspelen, het Besluit kansspelen op afstand en het Besluit werving, reclame en verslavingspreventie kansspelen. Kansspelaanbieders moeten ervoor zorgen dat zij zich houden aan de verschillende verplichtingen. De Nederlandse Kansspelautoriteit controleert alle Nederlandse legale casinos of zij zich houden aan de zorgplicht en of de implementatie van de zorgplicht voldoende is. Een van de belangrijkste taken van de Kansspelautoriteit is het bestrijden van kansspelverslaving en het creëren van een verantwoordelijke en gezonde kansspelmarkt.

Er zijn veel voorwaarden waar casinos zich aan moeten houden om te voldoen aan de zorgplicht. De voorwaarden zijn vooral opgenomen in de Nederlandse wetgeving. Hieronder volgt een kort overzicht van maatregelen die casinos moeten implementeren om te voldoen aan hun zorgplicht.

Spelersprofielen opstellen

Aanbieders zijn verplicht om spelersprofielen op te stellen. Hierbij wordt vooraf vastgesteld hoeveel een speler naar verwachting gaat spelen door limieten te zetten. Voorbeelden van limieten zijn bijvoorbeeld de uitgaves per maand of de maximum storting per maand op een spelersprofiel, zoals verplicht in artikel 31m Wet op de kansspelen en artikel 4.14 Besluit kansspelen op afstand. Zodra het speelgedrag hiervan afwijkt, moet het casino dit signaleren en actie ondernemen. Daarnaast moeten casino’s het speelgedrag van spelers continu monitoren op risicovol of afwijkend gedrag. Dit gebeurt bijvoorbeeld door te letten op frequente stortingen, lange speelsessies, nachtelijk speelgedrag en toenemende inzetten, zoals aangegeven in artikel 14 Besluit werving, reclame en verslavingspreventie kansspelen.

Proactief ingrijpen

Aanbieders moeten het speelgedrag bijhouden en op het moment dat een speler risicovol speelgedrag toont, moet de aanbieder proactief ingrijpen en ingrijpende maatregelen treffen om te voorkomen dat het speelgedrag tot een kansspelverslaving lijdt, gelet op artikel 31m Wet op de kansspelen, artikel 4.19 Besluit kansspelen op afstand en artikel 18 Besluit werving, reclame en verslavingspreventie kansspelen. De aanbieder kan bijvoorbeeld waarschuwingsberichten versturen, pauzes aanbieden, limieten instellen/aanpassen, persoonlijke gesprekken voeren en in ernstige gevallen het account blokkeren of andere derde partijen inschakelen om spelers te helpen.

Voorlichting

Aanbieders moeten op hun platform duidelijke informatie bieden over de risico’s van gokken en hoe een speler hulp kan zoeken. Voorbeelden hiervan zijn informatiepagina’s over verantwoord spelen, links naar hulpinstanties waar spelers geholpen kunnen worden en regelmatige waarschuwingen tijdens het spelen over speeltijd en verliezen, gelet op artikel 8 en 9 van het Besluit werving, reclame en verslavingspreventie kansspelen.

Het Cruks

Casino’s zijn verplicht om aangesloten te zijn op het Cruks. Zodra een speler zich inschrijft in het Cruks (vrijwillig of opgelegd) mag die speler geen toegang meer krijgen tot legale kansspelen in Nederland, zowel online als fysiek (bijv. in een speelhal of casino), zoals aangegeven in artikel 27j Wet op de kansspelen en artikel 4.12 Besluit kansspelen op afstand. Aanbieders zijn verantwoordelijk voor een correcte controle in Cruks vóór iedere speelsessie, zodat spelers die ingeschreven zijn in het Cruks inderdaad niet kunnen deelnemen aan een kansspelaanbod.

Interne expertise

Aanbieders moeten intern specialisten hebben en ook met specialisten communiceren op het gebied van verslavingspreventie die helpen het interne beleid van de aanbeiders op te stellen en regelmatig kijken naar verbetermogelijkheden om spelers beter te helpen en verlsaving te voorkomen, zoals aangegeven in artikel 12 Regeling werving, reclame en verslavingspreventie kansspelen. Daarnaast geldt dat medewerkers (zeker in de klantenservice omgeving) getraind moeten zijn in het herkennen van problematisch speelgedrag en het uitvoeren van interventies volgens vastgestelde protocollen, zoals aangegeven in artikel 8 Regeling werving, reclame en verslavingspreventie kansspelen. Dit geldt ook voor het doorverwijzen naar hulpinstanties en het inschrijven van een speler in het Cruks zodat spelers niet meer kunnen gokken.

Transparantie en rapportage

Aanbieders moeten hun inspanningen op het gebied van de zorgplicht documenteren en rapporteren aan de Kansspelautoriteit, aangegeven in artikel 4.4 Besluit kansspelen op afstand. Op basis van deze gegevens kan de toezichthouder beoordelen of het beleid effectief is en waar nodig ingrijpen. Ook stelt de Kansspelautoriteit onderzoeken op aan de hand van deze gegevens (en hun eigen gegevens) om te toetsen of de zorgplicht in Nederland verbeterd kan worden en waar de nadruk op moet worden gelegd om spelers nog beter te beschermen.

Waar kun je hulp krijgen bij een (beginnende) gokverslaving

Er zijn verschillende instanties waar je als speler hulp kunt krijgen wanneer je gokverslaafd bent. Goed om aan te geven dat je ook hulp kunt zoeken wanneer je niet per se onder de definitie van gokverslaafd valt. Ook wanneer je twijfels hebt of je gewoon slecht voelt over het gokken kun je hulp krijgen. De volgende instanties zijn er om je te helpen in deze gevallen:

1. Loket Kansspel: het Loket Kansspel biedt directe ondersteuning en begeleiding, of verwijst door naar passende hulpverleners in de regio. Telefonisch is Loket Kansspel 24 uur per dag, 7 dagen per week bereikbaar. Via chat en WhatsApp is contact mogelijk dagelijks tussen 8:00 en 24:00 uur.
2. Jellinek: Jellinek is een specialist in verslavingszorg en biedt hulp bij gokverslaving, zowel online als via individuele trajecten. De organisatie biedt behandelingen op maat aan, variërend van adviesgesprekken tot intensieve begeleiding, zowel online als klinisch.
3. AGOG: het AGOG is een zelfhulpgroep voor mensen met gokproblemen en hun naasten. Zij organiseren bijeenkomsten die wekelijks zowel online als offline plaatsvinden op verschillende locaties in Nederland, en bieden een veilige omgeving om ervaringen te delen en elkaar te steunen bij herstel.
4. Hervitas: Hervitas is een gespecialiseerde behandelinrichting voor mensen met een gokverslaving. De instelling biedt een intensieve behandelweek met nazorg, gericht op gedragsverandering en terugvalpreventie. Hervitas werkt met kleine groepen en veel persoonlijke aandacht.
5. Centrum voor Verantwoord Gokken: het Centrum voor Verantwoord Gokken richt zich op preventie en voorlichting rondom risicovol gokgedrag. Zij bieden trainingen, workshops en materialen voor spelers, naasten en professionals om bewustwording te vergroten en problemen te helpen voorkomen, verder bieden zij ook hulptrajecten aan voor spelers met een (beginnende) gokverslaving.
6. Tactus Verslavingszorg: Tactus biedt gespecialiseerde zorg voor mensen met een gokverslaving. Het aanbod varieert van online zelfhulpprogramma’s tot intensieve klinische behandelingen en trajecten. Tactus is actief in Oost- en Midden-Nederland en biedt ook hulp aan familie en naasten.
7. Anteszorg: Anteszorg, biedt geestelijke gezondheidszorg aan, waaronder behandeling van gokverslaving. Zij combineren verslavingszorg met psychische ondersteuning en bieden zowel individuele als groepsgerichte trajecten aan.

Buiten actieve hulp voor (beginnende) gokverslaving kun je natuurlijk je ook inschrijven bij het Cruks als je (tijdelijk) wilt stoppen met gokken. Dit is het centrale, landelijke register voor mensen die ervoor kiezen om niet te gokken of daartoe zijn verplicht. Cruks wordt beheerd door de Kansspelautoriteit en is het in Nederland centrale systeem waar alle legale online kansspelaanbieders bij zijn aangesloten! Dit betekent dat spelers die ingeschreven zijn in het Cruks bij geen enkel Nederlands legaal kansspelaanbod kunnen spelen. Dit geldt niet alleen voor online maar ook voor offline casinos.

Wat kun je als naaste doen?

Kansspelverslaving is niet alleen schadelijk voor de verslaafde maar ook de naasten kunnen negatieve gevolgen ervaren. Maar als naaste kun je ook helpen! Verschillende hulpinstanties bieden mogelijkheden aan om als naaste van een kansspelverslaafde te helpen.

Het is natuurlijk altijd aan te raden om in gesprek te gaan met de speler, om voor te stellen om hulp te zoeken en samen te kijken naar mogelijkheden om het speelgedrag in controle te houden of weer onder controle te krijgen. Ook samen overleggen over een (tijdelijke) gokstop helpt. Als de speler weigert om zelf stappen te nemen en wilt geen hulp zoeken kun je als naasten ingrijpen en een gokstop voor de speler aanvragen.

Bij het Cruks kun je als naasten een gokstop aanvragen voor een speler voor ten minste 6 maanden. Je kunt alleen een gokstop aanvragen voor een ander als je kunt aantonen dat de speler schade heeft door zijn speelgedrag, bijvoorbeeld:

• De speler gokt met geld dat hij niet kan missen, bijvoorbeeld met geld betalen dat bedoeld is voor het betalen van rekeningen, studie of van kinderen of voor pensioen.
• De speler gokt met geleend geld, kan rekeningen niet betalen of heeft schulden die hij niet kan afbetalen door zijn gokgedrag.
• De speler kan door het gokgedrag niet meer goed werken en/of studeren.
• De speler kan door het gokken niet meer goed voor zichzelf zorgen, heeft psychische problemen, liegt over het gokgedrag, verwaarloost zijn sociale contacten zoals familie en vrienden of kan niet meer voor zijn naasten zorgen zoals zijn kinderen.

Het is vooral belangrijk om in het oog te houden dat het doel is om de speler te helpen, er kan in situaties waarbij je als naaste van een kansspelverslaafde het gevoel hebt dat je moet ingrijpen, veel emoties een rol spelen. Het is voor iedereen een onaangename situatie en het helpen van de speler staat voorop! Goed contact houden en samen kijken naar informatie, een oplossing en vervolgstappen is het begin van een goed traject om het speelgedrag in de hand te kunnen houden!