Prinses Amalia doopte twee maanden geleden een nieuw bevoorradingsschip dat Defensie had gekocht van Damen Shipyards. Nu verdenkt het OM de scheepsbouwer van omkoping, valsheid in geschrifte, witwassen en het overtreden van sancties tegen Rusland in de rechtszaak Damen Shipyards. Ook enkele directieleden en oud-directieleden staan onder vervolging. Damen noemt de situatie teleurstellend en onverwacht. Het bedrijf reageert strijdvaardig en zegt zich volledig te zullen verweren.

Defensie gaf de afgelopen jaren miljarden uit aan opdrachten voor Damen. De overheid kocht vorig jaar vier luchtverdedigings- en commandofregatten, twee schepen met raketten en apparatuur voor elektronische oorlogsvoering. Tijdens de NAVO-top in Den Haag in juni zet Defensie een patrouilleschip van Damen in voor extra veiligheid op de Noordzee.

Rechtszaak Damen Shiipyards: Sanctieverdenking en strategisch belang

Vandaag start de rechtszaak tegen Damen, één van de belangrijkste defensiebedrijven van Nederland. Het OM verdenkt het bedrijf van het omzeilen van sancties tegen Rusland. Volgens hoofdofficier Michiel Zwinkels is dit een unieke zaak, omdat niet eerder een groot Europees defensieconcern hiervoor werd vervolgd.

Damen bouwt onder meer marineschepen voor Nederland en andere NAVO-landen. De overheid beschouwt het bedrijf als strategisch belangrijk. Zwinkels benadrukt dat dit extra druk op de zaak legt. Hij vindt het tegelijkertijd noodzakelijk om mogelijke sanctieontwijking juist door een defensiepartner aan de rechter voor te leggen.

Vervalsingen en leveringen via omwegen

Het OM vermoedt dat Damen sancties overtrad door scheepsonderdelen naar Rusland te exporteren. Het bedrijf zou veertien vervalste uitvoeraangiften voor dekkranen hebben ingediend. Deze kranen worden gebruikt op schepen voor krabbenvangst.

Nieuwsuur meldde vorig jaar dat Damen niet alleen in 2022, maar ook daarna nog honderden onderdelen voor hetzelfde project leverde. Die onderdelen gingen via bedrijven in China en Turkije naar Rusland. Damen ontkende toen dat het de sancties schond.

Oplopende druk door toegenomen handhaving

Sinds de Russische inval in 2022 startte de douane meer dan honderd onderzoeken naar mogelijke sanctieovertredingen. De FIOD begon dertig zaken. Veel onderzoeken eindigen in een schikking. Slechts enkele dossiers komen uiteindelijk voor de rechter. Nederland behoort tot de Europese koplopers in veroordelingen voor sanctiewet-overtredingen.

Zwinkels verklaart het hoge aantal zaken door de sterke exportpositie van Nederland. Hij ziet daarnaast dat het OM sanctieontduiking hoog op de agenda heeft. Bedrijven worden volgens hem inventiever. In het begin ontbrak er vaak kennis of volledigheid. Inmiddels ziet het OM complexere trucs, zoals het opzetten van valse websites die opsporing moeten frustreren.

Discussie over hogere strafmaat

Zwinkels stelt dat het OM gebaat zou zijn bij een hogere strafmaat voor sanctieomzeiling. Nu staat op economische delicten maximaal zes jaar cel. Duitsland hanteert hogere straffen. Een zwaarder maximum geeft het OM meer ruimte voor opsporingsmiddelen. Voor het afluisteren van een woning of hacken van een computer is namelijk een strafmaximum van minimaal acht jaar vereist.

Verdenking van corruptie in Rechtszaak Damen Shipyards

Damen wordt naast sanctieomzeiling ook vervolgd voor corruptie. Deze zaak begon acht jaar geleden met een inval van de FIOD. Damen zou ambtenaren in verschillende landen hebben omgekocht om extra schepen te verkopen. Een veroordeling kan grote gevolgen hebben. Het bedrijf mag dan mogelijk jarenlang geen overheidsopdrachten uitvoeren.

Vandaag behandelt de rechtbank beide dossiers nog niet inhoudelijk. Het gaat om voorbereidende zittingen. Damen zegt de rechtszaak met vertrouwen tegemoet te zien en verwacht aan te tonen dat de vermoedens van het OM niet kloppen.

Rechtszaak Damen Shipyards: Gevolgen voor Defensie en toekomstige aanbestedingen

Een eventuele veroordeling kan grote gevolgen hebben voor Defensie. Volgens de regels op het gebied van defensie en veiligheid mag Damen bij een veroordeling vier jaar lang niet inschrijven op overheidsprojecten. Eerst moet echter een onherroepelijk vonnis volgen. De procedure start vermoedelijk in de tweede helft van het jaar en kan tot aan de Hoge Raad lopen. Juristen verwachten dat dit proces jaren zal duren.

Uitsluiting is niet vanzelfsprekend

Zelfs wanneer Damen uiteindelijk verliest, is uitsluiting volgens deskundigen niet zeker. De overheid mag afzien van uitsluiting wanneer het algemeen belang dat vereist. Dit kan gebeuren wanneer Defensie producten nodig heeft waarin Damen gespecialiseerd is. Juristen wijzen erop dat Damen daarnaast zelfreinigende maatregelen kan nemen. Het bedrijf kan betrokken medewerkers ontslaan of nieuw compliance-beleid invoeren om herhaling te voorkomen.

Als de overheid wil blijven inkopen bij Damen, bestaan er dus uitwegen. Volgens deskundigen ligt Damen er niet automatisch uit. De bereidwilligheid van Defensie speelt daarbij een grote rol.

Meer juridisch nieuws lezen? Kijk dan hier op Juristenblog.nl!

FAQ – Rechtszaak Damen Shipyards

1. Waarvan wordt Damen Shipyards verdacht in de rechtszaak?

Damen wordt verdacht van omkoping, valsheid in geschrifte, witwassen en het omzeilen van sancties tegen Rusland. Ook huidige en voormalige directieleden worden vervolgd.

2. Waarom is deze zaak zo bijzonder volgens het OM?

Het is voor het eerst dat een groot Europees defensiebedrijf wordt verdacht van sanctieontduiking richting Rusland. Volgens het OM legt dit extra druk op de zaak omdat Damen strategisch belangrijk is.

3. Hoe zou Damen de sancties hebben omzeild?

Volgens het OM leverde het bedrijf scheepsonderdelen via omwegen via China en Turkije aan Rusland. Ook zouden veertien uitvoeraangiften voor dekkranen vervalst zijn.

4. Wat zijn de mogelijke gevolgen voor Defensie als Damen wordt veroordeeld?

Bij een onherroepelijke veroordeling mag Damen vier jaar lang niet deelnemen aan overheidsaanbestedingen. Dit kan grote impact hebben omdat Defensie sterk afhankelijk is van de scheepsbouwer.

5. Betekent een veroordeling automatisch dat Damen wordt uitgesloten van opdrachten?

Nee, de overheid kan afzien van uitsluiting als het algemeen belang dat vereist. Ook kan Damen zelfreinigende maatregelen nemen om toekomstige deelname alsnog mogelijk te maken.