Aansprakelijkheid ouders: Hoe zit het?

Als ouder heb je de verantwoordelijkheid over je kind, maar vaak wordt vergeten dat de aansprakelijkheid ouders ook geldt bij schade. Wanneer een (minderjarig) kind schade veroorzaakt, kan de schade verhaalt worden op de ouders. Wat voor ouders een mogelijk hoge kostenpost wordt.

Maar hoe zit het precies met de aansprakelijkheid van ouders en hun kinderen? In dit artikel van Juristenblog leggen we het uit, met relevante voorbeelden!

Relevante wetgeving

Als ouder of voogd loopt u risico aansprakelijk te worden gesteld wanneer uw kind schade veroorzaakt aan iemand anders of aan andermans eigendom. De kernregelingen in Nederland zijn neergelegd in het Burgerlijk Wetboek (BW) en diverse jurisprudentie daarop. Zo bepaalt artikel 6:169 BW wie aansprakelijk is voor schade die door een kind is veroorzaakt.

Het is goed om te weten dat er een verschil bestaat tussen aansprakelijkheid voor schade en aansprakelijkheid voor schulden van kinderen. Ouders zijn niet automatisch aansprakelijk voor de schulden van hun minderjarige kind, tenzij het gaat om schade die het kind heeft veroorzaakt.

Wat geldt per leeftijdscategorie?

De wet maakt onderscheid tussen drie leeftijdsgroepen, met elk hun eigen regels over aansprakelijkheid. Onderstaande tabel geeft een overzicht van hoe de aansprakelijkheid is verdeeld per leeftijdscategorie.

Leeftijd	Aansprakelijke partijen	Bijzonderheden / voorwaarden
Onder 14 jaar	Ouder(s) of voogd volledig aansprakelijk	Het kind zelf is niet aansprakelijk; de schade moet voortkomen uit een actieve handeling.
14–15 jaar	Kind én ouder(s) kunnen aansprakelijk zijn	Ouders kunnen zich vrijwaren als ze kunnen aantonen dat zij voldoende toezicht hebben gehouden.
16 jaar en ouder	Kind zelf aansprakelijk	Ouders alleen aansprakelijk bij ernstige nalatigheid of als zij het gedrag hebben gestimuleerd.

Bij kinderen onder de 14 jaar geldt dat alleen actieve handelingen tot aansprakelijkheid leiden; passief gedrag of een nalaten is vaak niet genoeg.

Voor jongeren van 14 en 15 jaar draait het om de vraag of ouders voldoende toezicht hebben gehouden en redelijke maatregelen hebben genomen om schade te voorkomen.

Vanaf 16 jaar ligt de verantwoordelijkheid grotendeels bij het kind zelf, tenzij ouders ernstig nalatig zijn geweest.

Waarom deze regels?

De wetgever gaat ervan uit dat jonge kinderen nog niet het vermogen hebben om hun eigen handelen goed te overzien. Daarom rust de aansprakelijkheid in eerste instantie bij de ouders of voogden. Naarmate kinderen ouder worden, neemt hun eigen verantwoordelijkheid toe.

Daarnaast speelt de verzekeringspraktijk een belangrijke rol. De meeste gezinnen hebben een aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren (AVP). Die verzekering dekt vaak schade die minderjarige kinderen veroorzaken, al gelden er uitzonderingen bij opzet of verboden voertuigen.

Welke risico’s lopen ouders?

Ouders lopen verschillende risico’s wanneer hun kind schade veroorzaakt.
Allereerst zijn er financiële risico’s: een schadeclaim kan hoog oplopen. Denk aan medische kosten, reparaties of smartengeld.

Daarnaast bestaan er verzekeringstechnische risico’s. Schade door een kind wordt meestal gedekt via de gezinsaansprakelijkheidsverzekering, maar niet altijd. Bij opzettelijk gedrag of bij gebruik van een voertuig dat niet onder de polis valt, zoals een opgevoerde fatbike, kan de verzekering weigeren uit te keren.

Tot slot is er een sociaal risico: aansprakelijkheid kan leiden tot hoge kosten, incassotrajecten of langdurige juridische procedures.

Voorbeelden schade door kinderen

Hieronder bespreken we twee veel voorkomende gevallen van schade. Een daarvan is al lange tijd aanwezig, waarbij de ander pas sinds recent in opspraak komt.

Schade door vuurwerk

Een bekend voorbeeld van ouderlijke aansprakelijkheid is schade door vuurwerk, vooral rond de jaarwisseling. Elk jaar ontstaan er talloze incidenten waarbij jongeren vuurwerk afsteken en daarbij schade veroorzaken aan personen of eigendommen. Denk aan brandwonden, kapotte ramen of brand in tuinen en auto’s. Wanneer een kind een vuurpijl afsteekt en daardoor schade veroorzaakt, kunnen de ouders aansprakelijk worden gesteld.

Voor kinderen jonger dan 14 jaar zijn ouders altijd verantwoordelijk. Zij draaien in principe volledig op voor de schade, ongeacht de intentie van het kind. Bij jongeren van 14 en 15 jaar wordt gekeken of ouders voldoende toezicht hebben gehouden en redelijke maatregelen hebben genomen om gevaarlijk gedrag te voorkomen. Als dat niet het geval is, kunnen zij mede aansprakelijk zijn.

Vanaf 16 jaar ligt de verantwoordelijkheid meestal bij het kind zelf, maar als ouders bewust toestaan dat hun kind illegaal vuurwerk koopt of gebruikt, kunnen ook zij nog aansprakelijk worden gehouden. Daarom is goed toezicht en duidelijke communicatie rond vuurwerkgebruik essentieel.

Schade door fatbikes

Een recent en zorgwekkend fenomeen is het stijgende aantal ongelukken met jongeren op fatbikes. Deze elektrische fietsen zijn populair, maar worden vaak opgevoerd tot snelheden boven de toegestane 25 kilometer per uur.

Wat veel ouders niet weten, is dat een opgevoerde fatbike juridisch als gemotoriseerd voertuig wordt beschouwd. Dat betekent dat de reguliere aansprakelijkheidsverzekering meestal niet geldt en dat er eigenlijk een aparte motorrijtuigverzekering vereist is.

Wanneer een jongere met een opgevoerde fatbike schade veroorzaakt, kan dat dus grote financiële gevolgen hebben. Ouders kunnen aansprakelijk worden gesteld, zeker wanneer zij wisten dat de fiets was aangepast of niet ingrepen toen dat wel had gemoeten.

Bovendien stijgt het aantal ongevallen met fatbikes in Nederland snel. In sommige regio’s werden binnen een week bijna honderd ongelukken geregistreerd, waarbij de helft van de slachtoffers jonger was dan zestien jaar.

Aansprakelijkheid ouders: Wat kan ertegen gedaan worden?

Veel ouders staan er niet bij stil dat één onoplettend moment van hun kind grote financiële gevolgen kan hebben. Gelukkig zijn er verschillende manieren om risico’s te beperken. Met de juiste voorbereiding kunnen ouders voorkomen dat een ongelukje verandert in een kostbare juridische kwestie. De volgende dingen kunnen ouders doen om zich te beschermen.

Sluit een gezinsaansprakelijkheidsverzekering (AVP) af

Deze verzekering dekt schade die gezinsleden aan anderen veroorzaken, ook wanneer een kind per ongeluk iets stukmaakt. Controleer wel de voorwaarden goed, want schade door opzet of verboden voertuigen, zoals opgevoerde fatbikes, valt vaak buiten de dekking.

Controleer het gebruik van e-fietsen en fatbikes

Fatbikes zijn populair, maar worden regelmatig opgevoerd. Zodra de snelheid boven 25 km/u komt, geldt de fiets als motorvoertuig en is deze niet meer verzekerd via de standaard AVP. Ouders doen er goed aan te controleren of hun kind veilig rijdt en of de fiets aan de wettelijke eisen voldoet.

Lees de verzekeringsvoorwaarden zorgvuldig

Een kleine wijziging aan een fiets of een onschuldige grap kan onverwacht grote financiële gevolgen hebben als de verzekering geen dekking biedt. Weet dus wat wel en niet onder uw polis valt en welke situaties zijn uitgesloten.

Handel direct bij schade

Wanneer er iets misgaat, is snel en zorgvuldig handelen essentieel. Meld de schade direct bij uw verzekeraar, verzamel bewijs en noteer eventuele getuigen. Schakel bij twijfel juridisch advies in, dit kan voorkomen dat een klein incident uitgroeit tot een groot probleem.

Aansprakelijkheid ouders: Conclusie

De aansprakelijkheid ouders voor schade die hun kinderen veroorzaken is wettelijk goed geregeld, maar in de praktijk vaak complex. Bij jonge kinderen rust de verantwoordelijkheid volledig op de ouders. Bij tieners wordt vooral gekeken naar toezicht en redelijkheid, terwijl oudere jongeren in principe zelf aansprakelijk zijn.

De risico’s zijn de laatste jaren groter geworden, onder meer door nieuwe fenomenen als opgevoerde fatbikes en vuurwerkgebruik door jongeren. Zulke situaties kunnen leiden tot hoge schadeclaims die niet altijd door een verzekering worden gedekt.